Posts tonen met het label hofmeester. Alle posts tonen
Posts tonen met het label hofmeester. Alle posts tonen

zondag 2 februari 2020

Friese kapiteins (44) : Willem van Haren


Friese kapiteins (44) : Willem van Haren
In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden.
Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De familie Van Haren is een oude adellijke familie uit de omgeving van Limburg, maar de vader van de hoofdpersoon van deze blog kwam naar Friesland.
Deze Adam werd de stamvader van een invloedrijke familie, die nog eeuwenlang belangrijke posities hier wisten te bekleden.
In Sint Annaparochie stond het Van Harenslot en in 1683 werd de huidige Van Harenkerk aldaar gebouwd, met de aangebouwde familie grafkapel.
Maar liefst vijf leden van deze familie werden grietman van Het Bildt.
In 1850 stierf de familie in mannelijke lijn uit.

Willem van Haren werd geboren in Arnhem als zoon van de watergeus Adam Everarts van Haren (ong. 1540-1589) en Margaretha Coenen.
In 1584 werd Adam hofmeester van stadhouder Willem Lodewijk, waardoor hij zich met zijn gezin in Leeuwarden vestigde.
Willem had verder nog zes broers en zussen, waarvan we hier alleen Mechtelt van Haren noemen, die met de watergeus Pieter van Leeuwarden trouwde.
Hij huwde op 21 september 1606 te Leeuwarden met Magdalena van Vierssen. Zij zal omstreeks 1585 geboren zijn, als dochter van de Friese muntmeester Willem van Vierssen en Titia Gothofredi.

Willem van Haren woonde in 1640 op Aebinga State te Blija.
Het lijkt erop dat hij deze state heeft gekocht van de familie Wynia.
De twee broers, Sjuck en Deytzen Wynia, raakten in de jaren 1603-1607 in meerdere processen betrokken, waarbij ze genoodzaakt waren om hun familiestates Groot- en Klein Wynia te Nes te verkopen. Hun vader, Deytzen van Wynia woonde nog op Aebinga State, maar overleed in 1611. Mogelijk dat Willem van Haren dus kort hierna de state heeft overgenomen.
Onbekend is ook of er nog familieleden van Willem hierna de state hebben bewoond.

In 1647 liet hij zijn beide zonen Ernst en Willem studeren aan de universiteiten van Frankrijk en Italie, waarbij hij de latere hoogleraar Joachim Frencelius mee liet gaan. Hun reis werd echter in 1649 afgebroken, in verband met het ziek worden van hun vader.
In 1651 volgde deze Frencelius de naar Leiden vertrokken professor in de geneeskunde, Johannes Antonides van der Linden, op aan de Universiteit te Franeker. Waarschijnlijk was dit op voorspraak van Willem van Haren.

Militaire carrière
Helaas is van zijn vroege(re) carrière nog niet veel bekend, maar ongetwijfeld is hij op jonge leeftijd officier geworden.
Verder weten we dat hij opperstalmeester was van stadhouder Willem Lodewijk, dus voor 1620 (overlijden stadhouder).

In de rekeningen van 1629-1630 en 1630-1631 komt hij voor als hofmeester van de volgende stadhouder, graaf Ernst Casimir.
Hij volgde in die functie Jurjen van Ripperda op en na hem vervulde Poppe Bockes van Burmania deze functie.
Een hofmeester was de belangrijkste functie aan het Stadhouderlijk Hof en werd consequent door officieren vervuld, die eerder dus bijvoorbeeld kapitein waren geweest. 
Vermeldenswaard is dat ook zijn vader Adam van Haren vermeld staat als eerste hofmeester van de Friese stadhouders, waardoor deze familie als enige tweemaal een hofmeester heeft geleverd.

Daarnaast staat van hem nog vermeld dat hij kolonel van de lijfwacht/garde was van de stadhouder.
In 1639 komen we hem not tegen als ritmeester in de Friese regimenten.
In 1645 neemt zijn zoon Ernst van Haren, die ook ritmeester is, zijn compagnie cavalerie over.

Bestuurlijke carrière
Willem van Haren had dus nog een aantal bestuurlijke functies, na zijn militaire periode.
Zo was hij Fries gedeputeerde en kwam daarmee ook in de Staten Generaal der Verenigde Nederlanden.
Het was dan ook in het epicentrum van de Nederlandse politiek, dus in 's Gravenhage, waar hij op 9 december 1649 overleed.
Deze hoge functie staat dan ook als enige vermeld op zijn grafsteen.

Grafsteen
In de Hervormde kerk te Blija ligt nog steeds de mooie zerk voor Willem van Haren, met de volgende tekst:
Ao 1649 den 29 novembr sterf de weledele erentphesten jor Willem va Haren
meede staat generael wegen Frieslant int 68ste jaer zyns ouderdoms


grafzerk van Willem van Haren in de kerk te Blija.
(foto: Beeldbank RCE)


Detail: op zijn zerk het helmteken van het familiewapen Van Haren: een hoedje met twee veren.


Helm



Helm van Willem van Haren

Deze helm is waarschijnlijk afkomstig uit de kerk van Blija.
De enige militair die hier begraven ligt is Willem van Haren en de helm past bij zijn functie van ritmeester van de kurassiers.
Ook qua datering klopt het, dus zal deze helm destijds waarschijnlijk aan het rouwbord van Willem van Haren hebben gehangen.
Helaas zal het bord in 1795 vanwege de Franse periode verwijderd zijn uit de kerk en is de helm, net als bij kolonel Schelte van Aysma in Schettens, wonderwel bewaard gebleven. Later is de helm dus in de collectie van het Nationaal Militair Museum terecht gekomen.
(foto: Nationaal Militair Museum te Soesterberg)

Familiewapen

Familiewapen Van Haren
(Stamboek van den Frieschen Adel)


Familieleden in het leger
  • vader Adam van Haren (ong. 1540-1589) was watergeus, kapitein
  • zwager Pieter van Leeuwarden (ong. 1560-?), gehuwd met Mechtelt van Haren, was watergeus, kapitein
  • zwager Michael Potter (ong. 1580-1648), gehuwd met Janniken van Vierssen, was kapitein, luitenant-kolonel
  • zwager Jacues van Oenema (1591-1646), gehuwd met Taetje van Vierssen, was kapitein, kolonel
  • zoon Everhard van Haren (1611-1640) was garde-kapitein
  • zoon Ernst van Haren (1623-1701) was kapitein, ritmeester
  • dochter Sophie van Haren was gehuwd met kapitein Willem van Vosbergen (ong. 1630-1653)

Vaandel
niet bekend.

Compagnie nr. ?
* Willem van Haren (geb. 1581 -U1649)
* Ritmeester van ?-1645
* Voorganger: ?
* Opvolger: ?
* Hoogste militaire functie: ritmeester
* Woonplaats: Blija, Aebinga State en Leeuwarden

Meer informatie:
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
http://www.stinseninfriesland.nl/AebingaStateBlija.htm
http://www.willemvanviersen.nl/index.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_van_Haren_(1626-1708)
http://www.stinseninfriesland.nl/VanHarenshuisStAnnaparochie.htm
http://www.stellingwerven.dds.nl/regenten/600/vanharen/VanHaren.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_Harenskerk
https://www.ntvg.nl/system/files/publications/1937142620001a.pdf


Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
 
Friese Nassause Regiment
Kapitein

  1. Jacob van Roussel
  2. Adriaen Slijp
  3. Bonifacius van Scheltema
  4. Ludolf Potter
  5. Frans van Roussel
  6. Abbe van Bootsma
  7. Jan Sageman
  8. Juw van Eysinga
  9. Frans Harinxma van Donia
  10. Lolle van Ockinga
  11. Taecke van Hettinga
  12. Frans van Cammingha
  13. Wigle van Hania
  14. Arent van Arentsma
  15. Wopcke van Herema
  16. Willem van Inthiema
  17. Ids van Eminga
  18. Seerp van Dijxtra
  19. Sybren van Walta
  20. Tiete van Galama
  21. Jacques van Oenema
  22. Sybe van Aylva
  23. Jan van Burmania
  24. Juw van Harinxma
  25. Jarich van Hottinga
  26. Epe van Heemstra
  27. Damas van Loo
  28. Douwe van Andringa
  29. Rienck van Dekema
  30. Ruurd van Feytsma
  31. Binnert van Heringa
  32. Wybren van Roorda
  33. Johan van Bonga
  34. Idzart van Grovestins
  35. Frans Aebinga van Humalda
  36. Hans van Oostheim
  37. Jan van Idsaerda
  38. Gosewijn van Wiedenfelt
  39. Tjalling van Sixma
  40. Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
  41. Doecke van Hemmema
  42. Philip van Boshuizen
  43. Harmen van Wonsdorp
  44. Willem van Haren

Friese Nassause Regiment
Luitenant
  1. Rienck van Sytzama
Groninger Nassause RegimentKapitein
  2. Boiocko van der Wenghe
Hoogduitse Nassause Regiment
Kapitein

Gepost door op Geen opmerkingen:
Labels: , , , , , , , , , , , ,

zaterdag 21 december 2019

Friese kapiteins (38) : Gosewijn van Wiedenfelt


Friese kapiteins (38) : Gosewijn van Wiedenfelt
In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De Duitse adellijke familie Von Weidenfeldt heeft hun oorsprong in het dorp Wiedenfeld in de deelstaat Noordrijn-Westfalen.
Dit dorp werd in 1958 opgeheven en verdween door de mijnbouw van de Duitse kaart.
Gosewijn van Wiedenfelt werd in 1601/1602 geboren, vermoedelijk in deze buurt.
Zijn ouders waren Siger von Widenfeldt en Christina Hochkirchen, waarvan alleen bekend is dat Siger in Altdorf/Inden is overleden, dat vlakbij Wiedenfeld lag en eveneens door de bruinkoolwinning het veld moest ruimen.
Gosewijn trouwde op 20 april 1636 te Leeuwarden met Lolck van Aysma en zij gingen vervolgens ook in de Friese hoofdstad wonen.
Lolck was de oudste dochter van ontvanger Albert van Aysma en Tjets van Aysma.
Ze werd in 1597 geboren in Beetgum op het aloude familiekasteel Aysma State.
Lolck was al eerder gehuwd geweest met Claes van Aesgema, die voor 1635 zal zijn overleden.

Uit het huwelijk tussen Gosewijn en Lolck werd één dochter geboren: Christine van Wiedenfelt.
Christina huwde in 1667 met Watze (of: Valerius) van Glinstra, grietman van Gaasterland, die in 1722 nog eigenaar was van het zo te zien indrukwekkende complex 'Widefelt' in Cornjum. Hij zal dit geërfd hebben en zijn kinderen zijn er ook geboren.
Vermoedelijk is ook Andries van Wiedenfelt een zoon van Gosewijn. Deze Andries werd in 1674 vaandrig in het Friese regiment.

Lolck van Aysma overleed op 7 maart 1664 en op 23 augustus 1671 overleed haar man Gosewijn.
Beiden zijn vermoedelijk in de kerk te Cornjum bijgezet.
Gosewijn kreeg in 1638 toestemming om in de kerk aldaar een bank te plaatsen.
Wellicht moet het jaartal 1658 zijn, omdat hij majoor wordt genoemd en dat werd hij pas in 1648.
Verder werd hij pas in in 1659 lidmaat van de Hervormde kerk te Cornjum.

Kasteel Widefelt
Gosewijn liet zeer waarschijnlijk deze imposante state bouwen in Cornjum.
Waarschijnlijk gebeurde dit in de jaren voor 1659, omdat hij op 13 februari van dat jaar Hervormd lidmaat werd van genoemd dorp.
Door de tekening van Stellingwerf uit 1722 weten we hoe het er ongeveer uit heeft gezien.
Het geheel is voorzien van een gracht, waarover een ophaalbrug toegang biedt tot het hoofdgebouw. Deze bestaat uit twee aan elkaar gebouwde volumes, beide voorzien van trapgevels. Op het dak zijn vier schoorstenen voorzien van een smeedijzeren versiering met daarop windvanen.
Aan de oostkant zijn nog twee andere gebouwen te zien en een poortgebouw.

Bewoners/eigenaars:
ong. 1659-1671 Gosewijn van Wiedenfelt +
Lolck van Aysma
1671-1727 Watze van Glinstra +
Christina van Wiedenfelt		 Christina is een dochter van Gosewijn
1727-1745 Johan van Glinstra +
Louisa Albertina van Glinstra		 Louisa is een dochter van Watze
1745-1794 Valerius van Glinstra +
Anna Catharina van Haersma		 Valerius is een zoon van Johan
1794-1814 Arend Johan van Glinstra ongehuwd en zoon van Valerius
>1814?-<1844 Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen +
Aurelia Anna Maria Vegelin van Claerbergen		 zoon van Pieter Benjamin Vegelin van Claerbergen +
Louise Albertine van Glinstra
1814-1847 Louise Albertine Vegelin van Claerbergen dochter van Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen en kleindochter van Louise Albertina van Glinstra, die een zus van Arjen Johan was.

De state zelf bleef dus nog tot 1847 in het bezit van nakomelingen van Gosewijn, waarna deze werd afgebroken en niets meer herinnert aan de pracht en praal van weleer.



'Kasteel' Widefelt te Cornjum
(J. Stellingwerf, 1722)

Detail van de bekende 'Schotanus-atlas', met daarop Widefelt, vlakbij Cornjum.


Militaire carrière
In 1632 was Gosewijn kamerheer en (onder) secretaris van de Friese stadhouder Ernst Casimir.
Dat weten we ook dankzij een brief van Schelte van Aysma aan Ernst Casimir, waaraan nog steeds het zegel van secretaris Gosewijn van Wijdevelt hangt.
In 1633 loopt hij mee in de lijkstatie van Ernst Casimir als onder-secretaris.
Op 28 april 1637 werd hij kapitein van een eigen compagnie, waarbij hij Goslick van Herema opvolgde, die weer de compagnie van de overleden kapitein Jacob van Roussel overnam. Het lijkt erop dat Gosewijn meteen van vaandrig tot kapitein is gepromoveerd, omdat hij op de zonet genoemde datum als vaandrig werd opgevolgd door Joost van Weleveldt.
Nagenoeg na één jaar, namelijk op 25 april 1638 nam kapitein Wopcke van Roorda zijn compagnie over.
Gosewijn nam echter het bevel over van de compagnie van de toen recent overleden kapitein Atte van Hettinga.
In 1642 was hij Hofmeester bij de Friese stadhouder Graaf Willem Frederik van Nassau.
Deze functie, die hij tot 1657 uitoefende, werd waarschijnlijk gecombineerd met zijn kapiteinsfunctie.
Op 3 april 1648 volgde zijn promotie naar majoor van het Regiment Infanterie van kolonel Hessel Meckema van Aylva, waarbij hij Damas van Loo opvolgde die toen luitenant-kolonel werd.
Op 17 februari 1666 kwam er een einde aan zijn militaire loopbaan, toen zijn compagnie onder leiding kwam van zijn neef, kapitein Johan van Andla.
Helaas zijn van hem verder nog geen militaire activiteiten (zoals veldslagen) bekend.
Aangezien Gosewijn lange tijd kapitein was, weten we ook een aantal namen van zijn belangrijkste officiers.

Benoeming vaandrig luitenant
14-3-1646 Epo van Aesgema
25-10-1651 Idzardt Jacob van Harinxma Epo van Aesgema?
7-2-1655 Johan van Rijswijck Idzardt Jacob van Harinxma?
18-5-1655 Hendrick van Rijswijck Johan van Rijswijck?
18-12-1657 Martinus van Dockum Hendrick van Rijswijck?

Lijkstatie Ernst Casimir
In 1633 liep ook Gosewijn mee in de lijkstatie van de overleden Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz.
Gosewijn loopt mee in het voorste gedeelte van de rouwstoet, namelijk met het 'Hoff-Ghesin', dus iedereen die aan het Stadhouderlijk Hof te Leeuwarden werkte.
Hij staat hierbij vermeld als 'Camerlingh ende Onder-Secretaris van wijlen Sijn Genade'. Gezien de volgorde van de namen is hij waarschijnlijk de achterste persoon op onderstaande afbeelding.

Afbeelding van Gosewijn van Wiedenfelt (links) en Bertrand Gachet (rechts).


Lijkstatie Ernst Casimir, 1633

Op deze prent gaat het Hof van de overleden stadhouder de kerk te Leeuwarden in,
waarbij Gosewijn in één van de achterste rijen meeloopt.


Familiewapen
Het wapen bestaat uit een vos die een lam in zijn bek heeft.
Ook het helmteken is een vos.

Er is nog een zegel met het wapen van Gosewijn van Wiedenfelt bewaard gebleven.
Bovenin zijn nog zijn de initialen G en W te zien, die blijkbaar verkeerdom in het 'cachet' zijn gesmeed, aangezien het uiteraard in spiegelbeeld zou moeten.


Familiewapen Van Wiedenfelt


Zegel met het wapen van Gosewijn van Wiedenfelt. 


Familieleden in het leger
  • Vermoedelijk zijn zoon, Andries van Wiedenveldt (ong. 1640-?) was vaandrig
  • Zijn zwager, Johan van Aysma (1604-1659) was kapitein
  • Zijn neef Johan van Andla (ong. 1640-1680?) was kapitein en majoor.
Vaandel
niet bekend.

Gosewijn van Wiedenfelt (1601/1602-U1671)
* Kapitein van 1637-1666
* Hoogste militaire functie: sergeant-majoor
* Woonplaats: Cornjum
Compagnie nr. 32
* Voorganger: Goslick van Herema
* Opvolger: Wopcke van Roorda
Compagnie nr. 13
* Voorganger: Atte van Hettinga
* Opvolger: Johan van Andla
 

Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
 
Friese Nassause Regiment
Kapitein


Friese Nassause Regiment
Luitenant
  1. Rienck van Sytzama
Groninger Nassause Regiment
 Kapitein
  2. Boiocko van der Wenghe
Hoogduitse Nassause RegimentKapitein

Gepost door op Geen opmerkingen:
Labels: , , , , , , , , , ,
Abonneren op: Posts (Atom)

Zoeken in deze blog