Posts tonen met het label sageman. Alle posts tonen
Posts tonen met het label sageman. Alle posts tonen

donderdag 21 november 2019

Friese luitenants (1) : Rienck van Sytzama


Friese luitenants (1) : Rienck van Sytzama
In deze serie worden de Friese luitenants behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De familie Van Sytzama behoort tot de oude Friese adel en heeft zijn oorsprong in het dorp Arum, in de toenmalige grietenij Wonseradeel.
Later ontstond ook de Sytzama State te Tzummarum en werd ook de Beslinga State te Friens een voornaam stamhuis.
In 1809 liet nazaat Willem Hendrik van Sytzama in Kollum het Sytzamahuis bouwen, die later als gemeentehuis diende.
Twee leden van de familie, die overigens nog steeds voortleeft, werden in 1814 in de adelstand verheven.
Rienck, soms ook met de latijnse vorm Rinco genoemd, werd omstreeks 1590 geboren als zoon van Douwe van Sytzama (1548-1607) en Jetske van Beslinga (ong. 1550-1616).
Hij moet zijn voornaam hebben gekregen via zijn tante Idtje Riencksdr. Baerdt, die met zijn oom Pier van Sytzama was gehuwd.
Zij kregen geen kinderen, waardoor de voornaam Rienck op deze manier toch in de familie bleef.
Vader Douwe was grietman van Idaarderadeel van 1578-1586 en van 1601-1607 en woonde op Beslinga State te Friens.
Deze prachtige state was dus via Jetske in de familie Sytzama terecht gekomen waarna de state nog tot 1849 in deze familie bleef.



Beslinga State te Friens
(tekening J. Stellingwerf, 1723)


Sytzama State te Arum
Aan het einde van de 15e eeuw woonde hier al een Pier Sytzes, waardoor de achternaam Sytzema dus verklaard zou kunnen worden.
Rienck zijn grootvader Pier Harmens van Sytzama woonde hier halverwege de 16e eeuw en zijn oma Rientje Douma van Oenema  hertrouwde na Pier zijn overlijden in 1557 met Rienck van Baerdt.
Vermoedelijk woonden Rienck van Sytzama zijn oom en tante, Pier van Sytzama en Idtje Riencksdr. Baerdt, ook te Arum op Sytzama State.
Ondanks deze wat onzekere periode, bewoonde onze Rienck van Sytzema hierna het aloude stamslot.




Twee afbeeldingen van Sytzama State te Arum: de voor- en achterkant.
Gemaakt in 1725 door de tekening J. Stellingwerf.


Voorzover bekend is dit de enige of één van de weinige keren dat Stellingwerf twee afbeeldingen van hetzelfde gebouw maakte.
Bijzonder aan de 'achterkant' is dat de typisch 17e eeuwse tuinaanleg is te zien.


De plaats van Sytzama State is met een rode pijl aangegeven.
Het lag halverwege aan de weg van Arum naar Kimswerd.




Printscreen van Googlemaps.
Hier is met een ronde stip de huidige plaats aangegeven, welke nu volledig met bomen is begroeid.


 Militaire carrière
Al vroeg zal Rienck zijn militaire opleiding hebben gekregen, maar opvallend is dat hij op 9 september 1614 al werd aangesteld als kapitein over een compagnie waardgelders; een groep huursoldaten. Hetzelfde gebeurde op 14 maart 1622 bij een andere compagnie waardgelders.

Zijn echte officierscarrière begon echter toen hij op 24 mei 1621 tot vaandrig werd benoemd in de compagnie van hopman Jan Sageman uit Bolsward. In die stad komen we hem in 1625 nog tegen als Sageman daar garnizoen houd.
Op 1 juli 1625 werd hij luitenant in dezelfde compagnie, die nu echter onder leiding stond van kapitein Hessel van Aysma, omdat Jan Sageman op 28 april was overleden. Tegelijk werd Lodewijk van Harinxma overigens de nieuwe vaandrig.
Op 8 oktober 1632 overleed Rienck te Maastricht. Deze stad was na een dik twee maanden durend beleg op 22 augustus 1632 veroverd op de Spaansen. Hij heeft dus waarschijnlijk dit beleg meegemaakt. Zeker is dat er vijf Friese compagnieen aanwezig waren in het 'Friese' quartier, naast het kwartier van Johan Maurits van Nassau.
Op 12 oktober daaropvolgend werd Rienck begraven in één van de kerken in Maastricht. Welke is helaas niet bekend en ook zijn grafsteen is niet meer aanwezig.
printscreen  uit het 'Adelyk en aanzienelyk wapenboek' van Abraham Ferwerda uit 1760.



Familiewapen

Familiewapen Van Sytzama
(Stamboek van den Frieschen Adel)


Familieleden in het leger
  • zijn oomzegger Jarich Tjercks van Herema (1609-1661) was kapitein en majoor in het Staatse leger
  • zijn oomzegger Christoffel van Sytzama (1624-1665) was kapitein
  • zijn oomzegger Douwe van Sytzama (1620-1672) was kapitein
Heel veel latere leden van de familie Van Sytzama zijn officier in het Nederlandse leger geweest.
In 1814 richtte Johannes Galenus van Sytzama (1767-1839) een eigen regiment op, die nog steeds onder de naam voorbestaat: het Regiment Huzaren van Sytzama.
Vaandels
Niet bekend.
Compagnie nr. ?
* Rienck van Sytzama (*ong.1590 -U1632)
* Luitenant van 1625-1632 in de compagnie van kapitein Jan Sageman
* Voorganger: ?
* Opvolger: ?
* Hoogste militaire functie: luitenant
* Woonplaats: Arum

Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.

Friese Nassause Regiment
Kapitein

Friese Nassause Regiment
Luitenant

  1. Rienck van Sytzama


Groninger Nassause Regiment
 Kapitein
  2. Boiocko van der Wenghe
Hoogduitse Nassause Regiment
Kapitein

Gepost door op Geen opmerkingen:
Labels: , , , , , , , , , , , ,

donderdag 28 maart 2019

Friese kapiteins (7) : Jan Sageman


In deze nieuwe serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie soms veel bekend is, maar soms ook praktisch niets. 

Friese kapiteins (7) : Jan Sageman

Achtergrond
Vermoedelijk is hij afkomstig is uit de Veluwe, omdat we hem daar voor het eerst tegenkomen. Doordat hij ook als Johan Sageman bekend is, duurde het even voordat duidelijk werd dat het hier om dezelfde persoon gaat. Het was echter vrij gebruikelijk dat personen met de naam Jan, Johan werden genoemd en omgekeerd.
Omstreeks 1580 huwde hij met Maria van Arler en gezamenlijk woonden ze op het Huis Schouwenburg in 't Harde (bij Elburg, Gelderland). Wellicht erfde zij het huis van haar vader Arend (of: Aernt) van Arler, die eerder eigenaar was.
Huis Schouwenburg, 't Harde

Later huwde hij opnieuw met Alida Mouthaens, en op 4 november 1620 komen ze beide met attestatie in Bolsward aan.
Zijn familiestamboom is lastig te reconstrueren, maar vermoedelijk hadden ze vier of vijf kinderen: Catharina Wendelina, Julius, Jacob (of: Jacques), Maria en waarschijnlijk een Anna.

Militaire carrière
In de Martinikerk te Bolsward bevindt zich een prachtig epitaaf (gedenkteken), deels verscholen achter een grote koorbank. Hierop staat het leven van Jan in hoofdlijnen beschreven. Zo werd hij 72 jaar oud en diende daarvan 52 jaar in het leger. In 1573 begon zijn militaire carrière, waarschijnlijk als vaandeldrager. 10 jaar later, in 1583, kwam hij in dienst van het Friese Nassause Regiment.
Epitaaf Jan Sageman in de Hervormde kerk te Bolsward

Als kapitein was hij al betrokken bij het beleg van Steenwijk in 1592, voor de Friezen een belangrijke mijlpaal in de 80-jarige oorlog.
In 1600 was hij als kapitein van een Fries regiment aanwezig bij de Slag van Nieuwpoort.
Een jaar later (1601) trok hij met zijn compagnie naar Oostende, de stad die door de Spanjaarden lang werd belegerd. In 1603 lag hij waarschijnlijk in garnizoen te Sloten, omdat daar zijn dochter Catalina wordt geboren. In 1604 werd hij bevorderd als sergeant-majoor, waarschijnlijk voor bewezen diensten en meestal was er door overlijden een functie vacant gekomen. De volgende carrièrestap liet niet lang op zich wachten, want op 13 januari 1607 werd hij benoemd als majoor. Echter meestal werd hij ‘gewoon’ kapitein genoemd, dat is iemand met een eigen compagnie.
Na het overlijden van Jan Sageman op 28 april 1625 werd hij in de functie van kapitein opgevolgd door Hessel van Aysma, de broer van de bekende kolonel Schelte.
Zijn zoon Jacob (of: Jacques) Sageman, diende weer als sergeant onder kapitein Hessel van Aysma.

Familiewapen
Het wapen van de familie Sageman is in kleur bewaard gebleven door een fraaie afbeelding in een oud studentenboek te Utrecht. Het wapen bevat een liggende wassenaar (halve maan) vergezeld van drie sterren (boven 2, onder 1). Op het epitaaf te Bolsward stond waarschijnlijk hetzelfde wapen afgebeeld, echter dit werd weggebeiteld tijdens de Franse tijd. Alleen het helmteken is nog duidelijk te zien, namelijk een lans met vaantje.
Familiewapen Sageman

Overige
In Bolsward is er nog steeds een zogenaamde ‘Zaagmanspost’. Dit brugje over een gracht lijkt nog een duidelijke verwijzing naar deze vergeten held uit de 80-jarige oorlog. Misschien kan verder archiefonderzoek nog meer informatie aan het licht brengen.

Familieleden in het leger
  • Zijn zoon Julius Saagmans (1604->1672) huwde (2) 1641 met Ath van Osinga. Zij was een zus van kolonel Schelte van Aysma.
  • Zijn zoon Jacob Sageman  (ong. 1605-?) was vaandrig, sergeant en later luitenant. Hij huwde in 1629 Anna Catharina van Monchau.
Vaandel
Er zijn drie vaandels bekend van zijn compagnie.

Compagnie nr. 6
* Jan Sageman (*ong. 1553-1625)
* Kapitein van 1593-1625
* Voorganger: -
* Opvolger: Hessel Hotzes van Aysma
* Hoogste militaire functie: sergeant-majoor
* Woonplaats: 't Harde, Bolsward


Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
 Tot nu verschenen in deze serie:

Gepost door op Geen opmerkingen:
Labels: , , , , , , , , , , , , , ,
Abonneren op: Posts (Atom)

Zoeken in deze blog