maandag 8 februari 2016

Uniek urinoir te Schettens

Urinoir te Schettens
De Hervormde kerk te Schettens heeft een bijzonderheid tegen de buitenmuur. Aan de noordkant van de toren zit namelijk een gietijzeren urinoir bevestigd, achter een houten 'schaamschot'.
Schaamschot te Schettens

Eigenlijk moet ik zeggen  'zat', omdat het exemplaar tijdens de laatste restauratie (2015) van de muur gehaald is om opgeknapt te worden.  Helaas bleek toen al gauw dat het exemplaar verroest was en eigenlijk onherstelbaar was.

Vermoedelijk dateert het exemplaar van na de kerkbouw van 1866.


In de kerk zelf heeft nimmer een toilet gezeten, dus alleen de mannen konden voor of na de kerkdienst hun blaas legen op deze plek. Waarschijnlijk hebben meerdere kerken zo'n buitentoilet gehad, maar de meesten zijn inmiddels verwijderd. Dat maakt(e) dit urinoir van Schettens best wel uniek.

Op dit moment heb ik alleen te Britsum een dergelijk exemplaar bij een kerk kunnen ontdekken, zie foto hieronder.


Daarnaast zijn er soortgelijke toiletten bij de kazematten te Kornwerderzand aangetroffen.

Wie nog meer zulke kerk-toiletten heeft gezien of een vervangend exemplaar weet te vinden voor de kerk te Schettens mag zich bij ondergetekende melden..


zaterdag 2 januari 2016

Graftrommel te Schettens

Op de begraafplaats te Schettens bevind zich een bijzonder grafmonument, die zeer de moeite van het bewaren is. Het gaat hier namelijk om een zogenaamde graftrommel.
De trommel is bevestigd aan een paal bij het stenen graf van Sijmontje Jongma.

Sijmontje werd geboren op 12 april 1929 te Schettens, als dochter van Meindert Jongma en Ybeltje Renema. Haar ouders waren meteen na hun huwelijk op 12 mei 1928 naar Schettens vertrokken en woonden in huis nr. 33F, wat nu Van Osingaweg 52 is (momenteel familie C. de Waij).
Meindert staat als winkelier te boek, dus hij zal een klein winkeltje hebben gerund aan huis. Zijn moeder, die ook Siementje heette, woonde overigens ook te Schettens, met haar 2e man Lolke Schaper.

Sijmontje was de oudste van de 8 kinderen en ze heeft uiteraard de Hervormde school doorlopen, toen nog in het huidige dorpshuis.
Op 19 juni 1943, de 2e wereldoorlog was nog in volle gang, kwam de toen 14 jarige Sijmontje te overlijden.

Het zal een groot verdriet zijn geweest in het gezin en dorp. De school liet de graftrommel plaatsen, achter de grafsteen van haar ouders.

De tekst in de trommel is als volgt:

'ter gedachtenis
aan onze lieve vriendin
en leerling

Siemi Jongma

van de kinderen en personeel
der Ned. Herv. school
van Schettens en Longerhouw'

Dan nog even iets over de trommel zelf.
Deze is ovaal van vorm en is gemaakt van zink of blik, met een glazen deksel.
Hierin zitten kunstbloemen- en bladen van metaal in een kransvorm voor de aangebrachte tekst.


In 2013 verscheen er het boek 'Graftrommels en (kunst) grafkransen in Nederland' en nog recenter stond er een leuk artikel in De Sneuper nr. 119 (september 2015), waaruit bleek dat er in Friesland momenteel nog 274 trommels aanwezig zijn. In onze provincie zijn daarmee verreweg de meeste trommels bewaard gebleven. Na de oorlog kwamen er amper meer trommels bij en verdwenen langzamerhand de meesten.

 

Zoeken in deze blog