maandag 5 april 2021

Het zwanenmerken boek uit ca. 1635

In Tresoar bevind zich in de collectie een 'Swaneboeck' uit circa 1635.
Hierin staan tientallen Friese zwanenmerken met de namen van de toenmalige eigenaren.

Het 'Swaneboeck' uit 1635


Het is onbekend wie dit boek heeft geschreven.
Mogelijk is dit gebeurd door Minne Hillebrants, secretaris van de toenmalige gemeente Wonseradeel.
Als secretaris kreeg hij mogelijk de opdracht deze merken in kaart te brengen. Dan zou het niet toevallig zijn dat hijzelf als eerste persoon wordt vermeld in het boek.


Het gaat hier (volgens de inventaris) om zwanenmerken uit de voormalige gemeentes Wonseradeel, Hennaarderadeel, Wymbritseradeel, Barradeel en de steden Bolsward, Workum en Franekeradeel.

Het lijkt erop dat deze namen en afbeeldingen nog niet eerder zijn beschreven en gepubliceerd.
Een paar jaar terug heb ik dit boek gefotografeerd omdat het een prachtige weergave geeft van het destijdse belang van deze zwanenmerken.

Het houden van zwanen was toen nog een belangrijk recht, wat vaak was voorbehouden voor de adel en verbonden was aan hun state. In dit overzicht blijkt echter dat ook veel boeren of eigenaren van boerderijen dit recht op hun naam hadden staan en soms zelfs elders woonden.

Zwanenvlees was destijds nog een delicatesse en de veren konden gebruikt worden voor het schrijven met inkt.

Hieronder staan alle merken uit het boek, waarbij de namen zijn aangetekend.
De laatste pagina's bevatten zwanenmerken zonder namen erbij; die heb ik vooralsnog eerst weggelaten uit dit overzicht.

Van een flink aantal heb ik de namen kunnen identificeren. Het gaat daarbij voornamelijk om de adellijke namen. Een groot aantal personen zijn echter rijke boeren uit deze omgeving, welke ik nog niet heb geïdentificeerd. 
De volgorde van de afbeeldingen is helaas niet op de juiste volgorde terecht gekomen, waardoor er soms 'als hierboven' staat vermeld. Dit betekent dan dat hier dat de persoon elders nog eens is vermeld.

Bij deze roep ik de hulp in van mede-onderzoekers om deze namen te herleiden/vinden.

Zodra er ONBEKEND bij staat vermeld gaat het dus nog om een onbekende eigenaar.
Reacties graag naar het mailadres: fam.aabuwalda@home.nl

Overigens zijn alle andere opmerkingen, correcties en aanvullingen van harte welkom!


Update 5-4-2021:
Hoyte Dircks. --> Hessel de Walle
Siurd Tiercx. --> Hessel de Walle.
Johannes Hansma --> Hessel de Walle
Gercke Simons --> Hessel de Walle

Hoyte Goslicks --> zelf gevonden
Hans Douwes --> zelf gevonden
Baucke Rommertha --> zelf gevonden

Update 6-4-2021:
Johannes Sybrens Bonnema --> Martin Engels

Update 8-4-2021:
mr. Lieuwe Sipckes --> Martin Engels
mr. Kobyus --> Martin Engels
Jan Coenerts --> Martin Engels

Update 10-4-2021:
Robijn Jacobs --> Martin Engels



Plaatsnamen index:

Wonseradeel
-
Arum
-Burgwerd
-Burgwerd-Hiemert
-Exmorra
-Ferwoude
-Hichtum
-Hieslum
-Lollum
-Makkum
-Oldeclooster
-Parrega
-Pingjum
-Schettens
-Schraard
-Tjerkwerd
-Witmarsum
 

Hennaarderadeel
-
Hennaard
-Kubaard
-Oosterend
-Wommels

Wymbritseradeel
-Abbega
-Heeg
-Nijland
-Oosthem
-Oudega
-Sandfirden
-IJsbrechtum

Barradeel

Franekeradeel
-Achlumer klooster
-Tzum

Bolsward

Workum

IJlst

Verder nog plaatsnamen van eigenaren van merken:
-Jellum in Baarderadeel
-Menaldum in Menaldumadeel
-Hallum in Ferwerderadeel
-Leeuwarden

Deze grietenijen en steden liggen allemaal in Westergo




--> Holcke Baes
 Zelfde als hierboven
 ONBEKEND

 --> Claes Everts
 
ONBEKEND

--> Holcke Baes en Rienck Hettes
 Woonden te Workum
 ONBEKEND

 --> Johannes Sybrens Bonnema
 Koopman te Witmarsum (ong. 1550-<1650)

--> Pier Benedictus
 Woonde te Oudega (W)
 ONBEKEND

 --> Sjoerd Ulbes
 Woonde te Exmorra
 ONBEKEND

--> Robijn Jacobs te Ferwoude
Was dijksgedeputeerde, woonde te Ferwoude. In 1612 overleed zijn weduwe Houck Dircks.

 --> Gerben Sijbes te Witmarsum
 ONBEKEND

--> Taecke Sickes van Cammingha (1605-1668), grietman van Wonseradeel 1652-1664.
 'Van Goycke Ruirdts ingecoft'
 Hij woonde te Arum op Cammingha State en was gehuwd met Anna Sickinghe en later met Luts van Grovestins.

 --> Wytze Sickes van Cammingha (1592-1641), Heer van Ameland.
 'Bennen dijck vrij te gebruijcken van Rennert Ennes'

--> Alef van Aggama (ong. 1600-1675).
 Hij woonde te Witmarsum, Aggama State.

--> Pieter Andries
 Woondet te Lollum
 ONBEKEND

 --> Tierdt Pytters
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

--> Ulcke van Aylva (1592-1653).
 Woonde te Schraard op Aylva State.

 --> Hessel van Huijghis (1616-1653)
 Hij woonde te Hichtum op Wybranda State.

--> Tjaert Epesz. van Aylva (1588-1647)
 Hij was grietman Wonseradeel. Woonde te Witmarsum, Aylva State.

 --> Bocke Gerrits.  
 ONBEKEND

--> Holcke Baes en Rienck Hettes
 Zelfden als hierboven
 ONBEKEND

--> Hessel Brants 'nu toebehoorend Jan Koenaerts? tot Leeuwwarden'
Waarschijnlijk is dit Jan Coenerts, hopman te Leeuwarden.
Woonde te Leeuwarden

--> Lolle Hylckes
Woonde te Oudega (W)
ONBEKEND


--> Sicke van Dekema (1548-1625).
 Onduidelijk waarom hij hierin vermeld wordt, aangezien hij te Jellum in Baarderadeel woonde op Mammema State.

 --> Gale van Galama (ong. 1570->1618)
 Waarschijnlijk gaat het hier om deze Gale van Galama. Hij woonde echter in Menaldumadeel, Menaldum.

--> Hoyte Dircks
  Woonde te Witmarsum (1586-1661), begraven te Witmarsum.
 Gehuwd met Gerck Rinnerts Rollema.
 

 --> Jan Roda
 Woonde te Kubaard
 ONBEKEND

--> Doecke van Jongema (1580-1638), grietman van Hennaarderadeel van 1629-1638.
 Twee merken.

--> Baucke Douwes
 
Hij woonde te Ferwoude.
 Zelfde als hierboven, hij had dus drie zwanenmerken.
 Twee merken

--> Hans Douwes
 Dit zijn Hans Douwes, workumer secretaris twee mercken

 
Het gaat hier om Johannes Dominicus Walrich, die secretaris van Workum was van ong. 1617-1629.

--> Foppe Douwes
 Woonde te Workum
 Zelfde als hierboven
 ONBEKEND

 --> Olfert Olferts
 Woonde te Workum
 ONBEKEND

--> Teede Eedes te Witmarsum
 ONBEKEND

 --> Broer Bauckes
 
ONBEKEND

--> Sierck Eelckes
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

 --> Heere Meyes
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

--> Taecke Douwes Epema (Yppema) 1595-1638.
 Woonde te Kubaard

 --> Hidde  Hiddes
 
Woonde te Sandfirden
 ONBEKEND

--> Taecke Douwes Epema (1595-1638).
 Woonde ws te Kubaard.

 --> Mele Sybolts
 Hij woonde te Oudega (W)
 ONBEKEND

--> Yeme Sjoerds te Hieslum.
 ONBEKEND

 --> Tijmen Franses Eysma (geb. ong. 1590)
 Burgemeester te Bolsward.

--> Anscke Feckes
 Woonde te Oosterend
 ONBEKEND

 --> Jan Tibbes
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

--> Gercke Sijmens te Oudega. 
Gercke Simons van Hoytema (ong. 1510-1575), begraven in kerk te Oudega.

 --> Martinus Gravius (overl. 1644),
 Woonde te IJsbrechtum.

--> Sybolt Haersma (ong. 1575?-?).
 Woonde te Tjerkwerd.
 Twee merken

--> Feyte Pybes
 Hij woonde te Abbega
 ONBEKEND

 --> Dokter Johannes Hansma. 
Hij was secretaris van Workum en begraven in de kerk aldaar.
Zijn zerk is nog aanwezig.

--> Wopcke Auckes
 
ONBEKEND

 --> Volperis Hansma uit Bolsward.
 Hij trouwde in 1624 met Wybetien Wopckes.

-->  Harinxma thoe Heeg
 Waarschijnlijk Douwe van Harinxma (ong. 1568-1639).
 Hij was gehuwd met Machteld van Dunnewoldt en woonde op Harinxma State te Heeg.
 Twee merken.

--> Fokel van Haytsma (ong. 1600-1653).
 Gehuwd met Pieter Johans van Herema.
 Zij woonde met haar man te Tjerkwerd op Walta State, maar waarschijnlijk was dit merk nog van Haytsma State te Makkum.
 Twee zwanenmerken.

--> Ludolf van Herema (1585-1670), katholiek, op Holwinde.
 Zijn grootvader Douwe van Herema woonde te Bolsward.
 --> Borchard van Aswede (ong. 1578-1646), gehuwd met Riem van Hottinga.
 Eigenaar Hottinga State te Wommels.

-->Minne Hillebrants (ong. 1590->1631)
 Hij was secretaris over Wonseradeel, beijde mercken

--> Hector van Hobbema (1595-1667).
 Woonde te Witmarsum op Hobbema State. Dijkgraaf.

 --> Dockter Eminga
 Hij woonde te Bolsward.
 Dit moet Gabe Pieters van Eminga zijn, secretaris van Wonseradeel. 

--> 't klooster Hospitaal

 _-> Jan Harckes te Nijland
 ONBEKEND

--> Eepo van Hettinga (ong. 1560-1619). Ongehuwd en woonde te IJlst.
 Hij was dijkgraaf van Wymbritseradeel.  (NB: er staat Hottinga, maar dit zal Hettinga zijn)

 -->Bartholt van Douma (ong. 1567-1615).
 Hij woonde op Gerbada State te Hallum in Ferwerderadeel.  

--> Broer Bauckes
 ONBEKEND

 --> Reyn van Hoytema (ong. 1600-1637).
 Woonde te Oudega (W)
 --> Reyn van Hoytema 'binnen dijck vrij te gebruycken'
 
zelfde als hierboven

 --> Douwe Hessels uit Kubaard.
 Dit moet Douwes Hessels Hobbema (1589-1662) zijn.

--> Reyn van Hoytema (ong. 1600-1637).
 Woonde te Oudega (W)

 --> Lolcke Wygers te Pingjum.
 ONBEKEND

--> Frans Laeses van Jongema (ong. 1580-1640)
 Hij was raadsheer in het Hof van Friesland. Woonde te Leeuwarden/Wommels?

 --> Saepck van Cammingha waarschijnlijk Saepck Fransdr. van Cammingha, ong. 1550-1610.
 Zij was weduwe van Joost van Ockinga. Woonde te Burgwerd.



--> Oldeclooster

 --> Achlumer klooster
http://www.vandervelde.net/achlum/klooster.htm 

--> Fedde Liuwes
 Woonde te Parrega
 ONBEKEND

 --> Sybe Sickes
 Woonde te Tjerkwerd
 ONBEKEND

Minne Hilbrants, secretaris van Wonseradeel (ong. 1590-?).
 Hij woonde te Bolsward en was gehuwd met Anne Dues Atsma.
 Twee zwanenmerken.

--> Tjemck van Osinga (1593-1653).
 Woonde te Schettens, Osinga State.

 --> Fonger Alberts te Schraard
 ONBEKEND

--> Anne Ottes
 Woonde te Arum
 'van Otte Ottes afgecomen'
 ONBEKEND

 --> Hessel Piers
 Woonde te Hemert
 ONBEKEND

--> Anne Ottes
 Woonde te Arum. 't Arum van Otte Ottes afgecomen'
 ONBEKEND

 --> Siurdt Tiercx
  
Waarschijnlijk gaat het hier om Sjoerd Tjercks Hoitinga (1577-1651).
 Hij was boer te Schettens en mederechter van Wonseradeel.

--> Pieter van Herema (ong. 1600->1652).
 Hij woonde te Tjerkwerd op Walta State en was gehuwd met Foockel Bonnesdr. van Haytsma.
 Twee merken

--> Sible Pytters
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

 --> Foppe Douwes
 Vier merken
 ONBEKEND

 -->Claes Everts
 
ONBEKEND

--> Japick Pijtters te Witmarsum
 ONBEKEND
 Twee merken

--> Pieter Watzes.
 Een Pijtter Watses was in 1640 eigenaar van stem 10 te Makkum.

 --> Dockter Kobyus
Waarschijnlijk is dit Petrus Cobbius, gebr. 1587
Student te Leiden in 1607

--> Baucke Rommerda
Dit zal Baucke Jacobs Rommerda (ong. 1530-1603) zijn.
 Hij woonde te Pingjum en was gehuwd met Hanck Yghesdr. Galama

 --> Rienck Hettes
 
ONBEKEND

--> Hans van Roorda (ong. 1600-1679).
 Woonde te Hennaard, Sassinga State.

 --> Douwe Hessels.
 ONBEKEND

--> Mr. Lieuwe Sipckes
'postulant en procureur voor het gerecht van stad Workum', getuige in hypotheek nedergerecht Wymbritseradeel in 1613.
 Woonde te Workum in 1601
  

 --> Eeme Hayes
 Woonde te Workum
 ONBEKEND

--> Sterckenburgh
 Woonde te Tzum
 ONBEKEND

 --> Hoyte Pieters
 Woonde te Oldeclooster
 ONBEKEND

--> Dirck Sybrants, 'toebehorende Reijn Hoytema als verschreven'
 ONBEKEND
 Reyn van Hoytema is hier elders al beschreven
 Twee merken

--> Dirck Sybrants
 
Dit is Dirck Sybrants, zelfde als hier elders. Hij had dus drie zwanenmerken.

 --> Baucke Douwes
 
ONBEKEND

--> Sijds van Botnia (1583-1638)  'opt Nijlant vier mercken'
 Hij woonde te Nijland op Hottinga State en was gehuwd met Maria Elisabeth Alberda.
 Eigenaar vier zwanenmerken.

--> Reyner Synes uit Oosthem
 ONBEKEND

 --> Tieert Pytters
 
ONBEKEND

--> Allert Tades
 
ONBEKEND

 --> Hoyte Goslycx 'te Abbega'
Waarschijnlijk gaat het hier om het zwanenmerk van Hoyte Goslicks van Hoytema (ong. 1490->1563)
  \

--> Taecke Sickes van Cammingha (1605-1668), grietman van Wonseradeel 1652-1664.
 Hij woonde te Arum op Cammingha State en was gehuwd met Anna Sickinghe en later met Luts van Grovestins.
 --> Wytze Sickes van Cammingha (1592-1641), Heer van Ameland.
 Hij was gehuwd met Saepck Hesselsdr. van Vervou

--> Hessel Tietes
 Woonde te Nijland
 ONBEKEND

 --> Tieert Pytters
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

--> Tierck Tialinghs
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

 --> Tieerdt Pytters
 Woonde te Abbega
 ONBEKEND

--> Sybe Watses
 Woonde te Schraard
 ONBEKEND

 --> Olfert Olferts
 Woonde te Workum
 Zelfde als elders op deze pagina
 Drie merken
 ONBEKEND

--> Rencke Bauckes 'nu Ulbe .....'
 ONBEKEND

 --> Jarich Hiddes
 Vijf merken
 ONBEKEND

Workumer merken
 -->Tierck Tjallings
 
ONBEKEND

 --> Rippert Eeukes
 
ONBEKEND
 'Deese ses bijstaende mercken'


Zoeken in deze blog