Friese kapiteins (57) : Simon Jongestall
In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e
eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden.
Het is een lange rij van
vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is
verschenen.
Achtergrond
De familie Jongestall is een invloedrijke Friese, maar niet adellijke, familie,
afkomstig uit Staveren.
Zo was de oudst bekende voorvader Pieter Joostes Jongestall in 1588 grietman van
Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
Zijn zoon heette Wijbrant Pieters Jongestall (1589->1626) en waarschijnlijk is
hij afgebeeld op het schilderij dat hangt in het Poptaslot te Marssum.
Wijbrant
huwde ongeveer in 1610 met Sipkjen Symens Backer
Uit dit huwelijk zijn drie kinderen bekend: Allart Pieter, Jeltje en Simon
Jongestall.
Allart Pieter werd geboren als Pieter, maar werd door zijn oom Jelle Jongestall
in 1635 als zoon aangenomen.
Daarbij werd zijn naam veranderd in Allart Pieter, net zoals de op jonge
leeftijd overleden zoon van Jelle.
Allart erfde Ondersma State te Hallum van zijn oom Joost Pieters Jongestall (ong.
1590?->1647), koopvaardijschipper te Staveren.
Omstreeks 1640 liet hij de oude state afbreken en bouwde een bovengemiddelde
state op dezelfde plaats, welke nu Jongestall State werd genoemd.
Op een tekening uit 1722 van Jacobus Stellingwerf, heeft het de naam 'Huis
van Berouw', vermoedelijk vanwege het enorme bedrag wat eraan werd
gespendeerd.
Allart was jurist en raadsheer van 1636-1676 aan het Hof van Friesland, waarvan
hij vanaf 1656 zelf President werd.
Daarnaast was hij in 1644 en 1651 buitengewoon afgevaardigde naar de Staten
Generaal en in juni 1653 was hij aanwezig bij de onderhandelingen over de
vrede met Engeland.
Simon Jongestall woonde zelf dus vermoedelijk in Leeuwarden, maar zal regelmatig
bij zijn belangrijke broer in Hallum zijn geweest.
Hij is waarschijnlijk niet gehuwd geweest en van zijn persoonlijke leven is dan
ook verder niet veel bekend.
Ergens na 1651 is hij overleden, waar en wanneer is dus niet bekend.
Zelf een portret of grafsteen is voorzover bekend van Simon niet overgeleverd.
 |
| Het Huis van Berouw van den hr. Jongestal onder Hallum in Ferwerderadeel in Oostergo Tekening door J. Stellingwerf, ong. 1722 in Collectie Fries Museum |
Schilderij van een Jongestall
In het Poptaslot te Marssum hangt een prachtig schilderij waarvan bekend is dat
het een Jongestall moet zijn, maar niet welke.
In de rechterbovenhoek van het schilderij zijn inderdaad twee wapens te zien,
waarvan het linkerwapen die van Jongestall is.
Het rechterwapen is tot nu nog niet geïdentificeerd.
Het portret is gemaakt in 1626, toen de afgebeelde persoon 'Aetatis Sua 38'
was, dus op de leeftijd van 38 jaar.
Van Wijbrant van Jongestall is het geboortejaar 1589 bekend, waardoor hij
het meest in aanmerking komt.
Het rechterwapen met de liggende wassenaar en klaver, zal dan van zijn moeder
Hylck Jelles zijn.
Verder is er een goede kans dat nu bekend is hoe dit schilderij in het Poptaslot
terecht is gekomen.
Sara Margriet van Jongestall, een rechtstreekse nazaat, was in 1766 gehuwd met
Jacobus Moorman Bouwmeester.
Jacobus was in 1788 voogd van het Poptaslot, maar woonde zelf op Unia State te
Marssum.
Door het huwelijk van zijn zus Anna Maria Catharina Bouwmeester met Frederik
J.Chr. van Poppenhuizen, kwam de state is het bezit van die familie.
De laatste bewoner van Unia State was Johan de Kempenaar van Poppenhuizen
(1796-1866), waarna het slot in 1869 werd afgebroken.
Het lijkt er dus sterk op dat het schilderij van Wijbrant van Jongestall al die
eeuwen in familiebezit is gebleven
en dat het na de afbraak van Unia State op het nabije Poptaslot terecht is
gekomen.
 |
Portret van vermoedelijk Wijbrant van Jongestall (1589->1626), welke hangt in het Poptaslot te Marssum. (foto: Poptaslot Marssum) |
 |
De alliantiewapens op het schilderij van (Wijbrant van) Jongestall. (foto: Poptaslot Marssum) |
Militaire carrière
In 1643 was Simon Jongestall vaandrig in de compagnie van kolonel Jacques Oenema.
Hierna zal hij nog luitenant zijn geworden, maar daarvan is de benoeming niet
bekend.
In 1644 was hij met de Hollandse stadhouder prins Willem II nabij Zelzat, in
Oost-Vlaanderen.
Onder leiding van de Heer van Brederode werd een aanval op het fort Sint-Steven
gedaan die door de vijand werd afgeslagen.
Bij deze aanval vielen 50 doden en 100 gewonden, waaronder (Ricquin) Frens en
(Simon) Jongstal', aldus dagboekschrijver Willem Frederik van Nassau-Dietz.
In 1645 was hij op audiëntie bij de Friese stadhouder Willem Frederik in het in
het Stadhouderlijk Hof te Leeuwarden.
Simon kreeg daar te horen dat zijn broer Allart een proces tegen hem wilde
beginnen 'om des oudens heeren Jongstall goederen'.
Op 11 januari 1646 noteert Willem Frederik in zijn dagboek: 'Jongstal was
quaet, dat se hem die compagnie niet gegeven hadden'.
Op 17 januari 1646 werd hij kapitein, toen hij Doecke van Hemmema opvolgde die
Gardekapitein van de stadhouder werd.
Op dezelfde dag werd Schelto Rispens zijn nieuwe vaandrig, welke later
burgemeester van IJlst werd.
Op 9 april 1646 is Simon Jongestall wederom bij de stadhouder te Leeuwarden
geweest, mogelijk om hem te bedanken voor zijn kapiteinsfunctie.
Op 13 februari 1647 werd Joannis Schram zijn nieuwe luitenant, als opvolger van
Michael Amama.
Op 26 april 1649 werd Joannis Potter zijn nieuwe vaandrig, die H. Scheffer
opvolgde in die functie.
Op 25 oktober 1651 werd Jan Amama zijn nieuwe luitenant, die Ruurd van Glins
opvolgde in die functie.
Op 25 oktober 1651 werd hij opgevolgd door kapitein L. Plessis de Perinne, maar
schijnbaar werd er ergens een 'fout gemaakt',
want al op 30 oktober 1651 wordt er opnieuw een opvolger genoemd, nu kapitein
Ruurd van Glins die hiervoor dus zijn luitenant was.
Familiewapen
 |
| Familiewapen Jongestall Bron: CBG Familiewapens |
Familieleden in het leger
- Willem van Jongestall (1655-1691) was kapitein.
Hij was een zoon van de bekende jurist Allart Pieter van Jongestall (1612-1676), welke weer een broer van Simon was. - Pieter van Jongestall (1676-<1708) was kapitein
Hij was een zoon van Jelle Wybrandus van Jongestall, welke weer een broer van Willem was. - Duco Sabinus van Jongestall (ong. 1680?-?) was cornet (vaandrig bij de
cavallerie)
Hij was een broer van bovengenoemde Pieter. - Ernst Willem van Jongestall (ong. 1685?-?) was vaandrig
Hij was ook een broer van bovengenoemde Pieter.
Vaandel
niet bekend.
Compagnie nr.
* Simon Jongestall (geb.ong.1615-U>1651)
* Kapitein van 1646-1651
* Voorganger: Doecke van Hemmema
* Opvolger: Ruurd van Glins
* Hoogste militaire functie: kapitein
* Woonplaats: Leeuwarden?
Bronnen / meer informatie
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm|
https://www.fryske-akademy.nl/fileadmin/inhoud/beelden/homepage/Kennis/Gen_Jierboek/GJ_2011.pdf
http://www.stinseninfriesland.nl/JongestalStateHallum.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_Sint-Steven
Noten
nvt
Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel
mogelijk te reconstrueren.
- Jacob van Roussel
- Adriaen Slijp
- Bonifacius van Scheltema
- Ludolf Potter
- Frans van Roussel
- Abbe van Bootsma
- Jan Sageman
- Juw van Eysinga
- Frans Harinxma van Donia
- Lolle van Ockinga
- Taecke van Hettinga
- Frans van Cammingha
- Wigle van Hania
- Arent van Arentsma
- Wopcke van Herema
- Willem van Inthiema
- Ids van Eminga
- Seerp van Dijxtra
- Sybren van Walta
- Tiete van Galama
- Jacques van Oenema
- Sybe van Aylva
- Jan van Burmania
- Juw van Harinxma
- Jarich van Hottinga
- Epe van Heemstra
- Damas van Loo
- Douwe van Andringa
- Rienck van Dekema
- Ruurd van Feytsma
- Binnert van Heringa
- Wybren van Roorda
- Johan van Bonga
- Idzart van Grovestins
- Frans Aebinga van Humalda
- Hans van Oostheim
- Jan van Idsaerda
- Gosewijn van Wiedenfelt
- Tjalling van Sixma
- Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
- Doecke van Hemmema
- Philip van Boshuizen
- Harmen van Wonsdorp
- Willem van Haren
- Douwe van Glins
- Hessel van Aysma
- Quirijn de Blau
- Jacob van Ruffelaer
- Peter van Sedlnitsky
- Tjaard Wederspan
- Jacques van Challansi
- Doecke van Rinia
- Doecke van Martena
- Tjaard Tjebbes Hobbema
- Jan Gerckes Hoptilla
- Michiel Hagen
- Simon Jongestall
Geen opmerkingen:
Een reactie posten