Blog van André: Friese kapiteins (47) : Quirijn de Blau

Friese kapiteins (47) : Quirijn de Blau

In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden.
Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De familie De Blau is afkomstig uit Kampen en bestond toen voornamelijk uit (groot)schippers.
Quirijn de Blau werd in 1555 geboren in Kampen, als zoon van Jan Alberts de Blau en een onbekende vrouw.
Deze Jan komen we tussen 1568 en 1577 tegen als hij door de Sont vaart en daar tot aan de Deense koning moet betalen.
Alle drie zonen uit het huwelijk van Jan worden weer schipper.
In 1577 en 1578 komen we Quirijn nog tegen als schipper als hij door de Sont vaart.
Ergens hierna maakt hij een 'carrièreswitch' en gaat voor een officiersfunctie in het Staatse leger, zie verderop.
In 1583 trouwt hij (1) Johanna Geerts, dochter van Geert Reijnen en Alydt N.N.
Later trouwt hij (2) met Margaretha ter Berchorst, dochter van Herman ter Berchorst en Dorothea Henzen.
Omstreeks 1598 trouwt Quirijn (3) met Anna van Hardenberg, dochter van Evert van Hardenberg en Swaantje Lubbers.
Deze Anna was in 1564 geboren en overleed op 13 april 1631 te Coevorden en werd aldaar in de kerk begraven.
Op 4 april 1633 komt er in Coevorden een einde aan Quirijn zijn leven, waarna hij ook in de kerk van Coevorden wordt begraven.
Uit zijn drie huwelijken zijn vier kinderen bekend.
Hiervan is vermeldenswaard dat dochter Janneke de Blau op 17 juli 1614 in Coevorden trouwde met Regnerus Bogerman.
Deze was een jongere broer van de bekende predikant Johannes Bogerman, de voorzitter van de Synode van Dordrecht.
Uit Quirijn zijn huwelijk met Anna werd omstreeks 1600 een Willem de Blau geboren, die wachtmeester was. Hij hield in 1623 te Rolde predikant Henricus Slatius aan, welke een samenzweerder was tegen het leven van prins Maurits. Waarschijnlijk als dank daarvoor werd hij hetzelfde jaar nog benoemd tot majoor in Coevorden.

De familie De Blau is nog lang verbonden geweest aan Leeuwarden en leden ervan bekleedden belangrijke functies zoals advocaat en burgemeester.
Achterkleinzoon Laurentius de Blau (1649-1674) trad in de voetsporen van zijn voorvader en was in 1674 luitenant in het Staatse leger.
Om de stad Grave, die in het rampjaar 1672 door het Franse leger werd veroverd, terug te krijgen werd de stad belegerd door Carl van Rabenhaupt.
Tijdens dit beleg sneuvelde deze Laurentius en van zijn jonge vrouw werd gezegd dat zij eigenhandig het lijk van haar man uit de loopgraven haalde.
Hierna werd ook hij begraven in de familiegrafkelder in de Galileerkerk te Leeuwarden.
Daar werd volgens de militaire traditie zijn helm en degen op een rouwbord bevestigd.

Militaire carrière
Het nog relatief jonge Staatse leger kon wel goede officieren gebruiken en op 21 september 1591 wordt Quirijn, of Krijn, benoemd als kapitein in het Friese Nassause Regiment.
Op 13 juni 1592 begon het beleg van Steenwijk, wat vooral voor Friesland strategisch zeer belangrijk was om te veroveren.
Quirijn was hierbij als kapitein aanwezig en raakte zelfs door een 'steenworp' gewond.
In 1600 is hij ook aanwezig bij de bekende Slag bij Nieuwpoort.
Op 26 maart 1600 belegerde prins Maurits het Fort St. Andries bij Heerewaarden, waarbij de luitenant van Krijn de Blau gewond raakt.
In 1601 deed hij mee aan de veldtocht naar Brabant, waarbij hij een tweede groep van zes vaandels leidde.
Later dat jaar is hij aanwezig bij het beruchte Beleg van Oostende.
In 1602 wordt hij benoemd tot Gouverneur van de vestingstad Coevorden, wat hij tot zijn overlijden in 1633 zal blijven uitoefenen.
In het Koninklijk Archief zijn brieven van hem bewaard gebleven uit de periode 1626-1632, welke hij schreef aan de Friese stadhouder Ernst Casimir.

Gekleurde kaart van Coevorden
In 1615 uitgegeven door Jan Jansz. Orlers

Recente foto van Kasteel Coevorden met het witte Gouverneurshuis waar Quirijn de Blau waarschijnlijk heeft gewoond.

Ondernemer
Het lijkt erop dat Krijn, naast zijn functie als commandeur, ook ondernemer was in Coevorden.
In het Stadhouderlijk Archief, betreffende Drenthe, zijn stukken waaruit blijkt dat Krijn de Blau een steenbakkerij, of tichelwerk, liet inrichten bij de Koepoort te Coevorden.

Ruzie
In 1616 was er in de vestingstad Coevorden een heftige ruzie tussen Quirijn en de 'commies' (of: ammunitiemeester) Petrus Bolardus.
Quirijn was Gouverneur of Commandeur over de stad en had dus nogal wat macht.
Nadat Petrus Blau begin mei in een kwaad daglicht had gesteld, laat de Commandeur hem oppakken.
Bolardus schrijft brieven aan de Raad van State en Gedeputeerde Staten van Friesland om de zaak te beslechten, maar Blau wenst dat dit door vijf rechtsgeleerden en vijf hopmannen (waaronder overste Juw van Eysinga) wordt gedaan. Quirijn wint de zaak en Bolardus wordt veroordeeld.
Op 4 juli 1617 vraagt Groningen of Jacobus Adriani de nieuwe commis/ammunitiemeester mag worden, waardoor we weten dat hij dan inmiddels uit de functie is gezet.

Familiewapen

Familiewapen De Blau
(CBG familiewapens)

Wapen: in blauw een ossenkop, vergezeld rechtsonder van een schuine en linksonder van een schuinlinkse eikel met de steel omlaag, alles goud.
Helm: halfaanziend met helmkroon.
Helmteken: een zilver geharnaste arm, houdend in de hand een zilveren kromzwaard met gouden gevest.
Dekkleden: goud, gevierd van blauw.

Grafzerk
In de kerk te Coevorden ligt (of lag) de grafzerk van Quirijn de Blau.
Of deze echter nog te aanwezig is, is mij nog niet bekend.
De tekst erop is als volgt nog te lezen:
19...................is in de /............e. man /[Quirijn] DeBlaauw 26 / .... [c] omman / [deur van] Coverde /............is in de Heern/ ..........der Goentrick /............Huijsvrouwe /............Blaevw Hopman /..........Coevorden