Friese kapiteins (48) : Jacob van Ruffelaer

Friese kapiteins (48) : Jacob van Ruffelaer

---

In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden.
Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

---

Achtergrond
De familie Ruffelaer is een adellijke familie, afkomstig uit het Belgische Gent en zoals gebruikelijk werd deze achternaam op veel verschillende wijzen geschreven: Rufelaert, Ruffelaer, Ruifelaerts, etc.
In Gent stond destijds het Rufelaertsgoed of Rufelhove en was eigendom van een Jean (of: Jan) Rufelaert.
Deze Jean week in 1568 uit naar het Duitse Emden, waar vele Protestantse opstandelingen zich verzamelden.
Hij is de vermoedelijke vader van de twee zonen Johan en Jacob Rufelaert.
De rechtsgeleerde Johan van Rufelaert (ong. 1568-1621) werd heer van Burgwal onder Stedum en huwde Daye Bolardus.

Jacob huwde in 1612 met Siadde van Buwinga (of: Bunga), die omstreeks 1580 geboren werd als dochter van Take van Buwinga en Meil van Nansum.
Haar ouders woonden op Rinsma State in Driesum, eerder ook wel de Buwinga State genoemd.
Het familiegoed is zeker vier generaties in handen van de familie Buwinga geweest, echter door het vroeg overlijden van Wopcke kwam de state in handen van zijn zus Siadde.
Ergens tussen 1617 en 1627 kwam Siadde helaas te overlijden.

Op 17 augustus 1627 hertrouwde Jacob met Jel van Andringa, afkomstig uit Dokkum.
Zij was een dochter van de kapitein ter zee Poppe van Andringa en Tjets van Grovestins.
Op 27 november 1652 liet Jacob zijn testament opmaken bij notaris Uma in Dokkum.
Omdat hij toen ziek was, zal hij vermoedelijk niet veel later zijn overleden.

Rinsma State te Driesum
Zoals hierboven vermeld was Rinsma State (of eerder: Buwinga) al vier generaties van Buwinga's geweest.
Met het huwelijk van Jacob van Ruffelaer van Siadde van Buwinga, kwam de state dus in zijn bezit.
Na Jacob zijn overlijden omstreeks 1652 erfde zijn dochter Siadde van Ruffelaert Rinsma State, die gehuwd was met Joas Rulandt (of: Roeland).
Deze Joas was net als Jacob afkomstig uit Gent. Opvallend is ook dat de destijdse predikant van Driesum Ludovicus Roeland uit Gent afkomstig was. Er was dus een levendige band met deze Belgische stad.
Hun dochter Johanna Agneta van Roeland (1652-1681) huwde kapitein Hessel Hotzes van Aysma en waren de volgende bewoners van Rinsma State.
Zijn broer kapitein Sierach Hotzes van Aysma (1623-1706) huwde in 1655 met Siadde van Ruffelaert en woonde waarschijnlijk na het overlijden van Hessel op Rinsma State.
Hierna bewoonde Hessel zijn zoon kapitein Hotze Hessels van Aysma (1669-1745) met zijn vrouw Catharina Recalff de state.
Toen Jacobus Stellingwerf de state tekende in 1723 woonde Hotze op de state, maar staat foutief vermeld als 'Otto Oracius van Aisma'. Het is te verklaren dat Otto als Hotze klinkt en Horacius is de latijnse naam voor Hotze.
Na het overlijden van hun vader in 1745 verkochten zijn zoons Hessel en Jacob van Aysma Rinsma State aan Fecco van Sytzama.

't huis Rinsma te Drisum in Dantumadeel, behoort den heere Otto Oracius van Aisma, 1723. Getekend in 1723 door J. Stellingwerf.

Militaire carrière
Op 25 mei 1621 werd Jacob Ruffelaer aangesteld tot hopman over een compagnie 'waertgelders'.
Dit zijn huursoldaten die meestal tijdelijk werden ingezet.
Waarschijnlijk bleek hij over de juiste kwaliteiten te beschikken, want op 12 september 1622 werd hij aangesteld als kapitein over de compagnie van Rinco van Lycklama, die later grietman Weststellingwerf zou worden.

Op 10 februari 1624 werd hij opnieuw aangesteld als hopman, nu tegelijk met Schelte van Aysma, Thomas Hittinga en Johannes Heemstra.
In 1626 wordt dr. Hero Andelus Wiarda zijn compagnieschrijver.
In 1639 is hij nog steeds kapitein, aangezien hij dan vermeld staat op de zogenaamde 'Taux lijst' (een verplichte bijdrage in de oorlogskosten).
In 1647 is Focke Fockes Eringa schrijver van zijn compagnie.
Wanneer Jacob gestopt is met zijn militaire carrière is helaas niet bekend.

Familiewapen

Familiewapen 'Jufr. Ruifelaerts  sijn wijf.
Siadde van Ruffelaert was de echtgenote van kapitein Sierach Hotzes van Aysma, welke op Rinsma State woonden. uit: Wapenboek Hesman, 1708

Klok
De klok in de kerk te Driesun, gegoten in 1617, is voorzien van maar liefst acht familiewapens, ongetwijfeld hebben deze vier echtparen allen bijgedragen aan de kosten van het maken ervan.

Het zijn:
Westzijde:     joncker Haio van Rinia die Yunge, met de wapens van zijn ouders.
zuidzijde:       Lijdovijcus Roelandis van Ghendt minister in  Driesum, en Talle Udedr.
noordzijde:    joncker Jacob Ruffelaer en Sjadde van Bungha
oostzijde:      Sypke Reytses en Hillck Gertyens  

De klok van Driesum, met het alliantiewapen Ruffelaer-Bungha
(foto: Nanna Nicolai)

Tekening van het wapen van Jacob Ruffelaer op de klok van de kerk te Driesum.
(tekening in online collectie Fries Museum)

Familieleden in het leger

• zijn dochter Siadde van Ruffelaert huwde (1) kapitein Joas Rulandt (ong. 1630-<1655).
• zijn dochter Siadde van Ruffelaert huwde (2) kapitein Sierach Hotzes van Aysma (1623-1706)
• zijn kleindochter Johanna Agneta van Roeland huwde kapitein Hessel Hotzes van Aysma (ong. 1635-<1680)
• zijn dochter Aeltje van Ruffelaer huwde met de vaandrig Hendrick van Rijswijk (ong. 1625-?)
   

Vaandel

onbekend

Compagnie nr. ?
* Jacob van Ruffelaer (geb.ong. 1580 -U>1652
* Kapitein van 1622-ong. 1652

* Voorganger: Rinco van Lycklama
* Opvolger: ?
* Hoogste militaire functie: kapitein
* Woonplaats: Driesum

Bronnen / meer informatie
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
http://www.stinseninfriesland.nl/RinsmaState.htm
http://driezum.info/Driesum.info-nieuw-design/dorpskrant/2012-nr4-dorpskrant-augustus.pdf

---

Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.

Friese Nassause Regiment

Kapitein

1. Jacob van Roussel
2. Adriaen Slijp
3. Bonifacius van Scheltema
4. Ludolf Potter
5. Frans van Roussel
6. Abbe van Bootsma
7. Jan Sageman
8. Juw van Eysinga
9. Frans Harinxma van Donia
10. Lolle van Ockinga
11. Taecke van Hettinga
12. Frans van Cammingha
13. Wigle van Hania
14. Arent van Arentsma
15. Wopcke van Herema
16. Willem van Inthiema
17. Ids van Eminga
18. Seerp van Dijxtra
19. Sybren van Walta
20. Tiete van Galama
21. Jacques van Oenema
22. Sybe van Aylva
23. Jan van Burmania
24. Juw van Harinxma
25. Jarich van Hottinga
26. Epe van Heemstra
27. Damas van Loo
28. Douwe van Andringa
29. Rienck van Dekema
30. Ruurd van Feytsma
31. Binnert van Heringa
32. Wybren van Roorda
33. Johan van Bonga
34. Idzart van Grovestins
35. Frans Aebinga van Humalda
36. Hans van Oostheim
37. Jan van Idsaerda
38. Gosewijn van Wiedenfelt
39. Tjalling van Sixma
40. Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
41. Doecke van Hemmema
42. Philip van Boshuizen
43. Harmen van Wonsdorp
44. Willem van Haren
45. Douwe van Glins
46. Hessel van Aysma
47. Quirijn de Blau
48. Jacob van Ruffelaer

Friese Nassause Regiment

Luitenant

1. Rienck van Sytzama

Groninger Nassause RegimentKapitein

1. Caspar van Ewsum
2. Boiocko van der Wenghe

Hoogduitse Nassause Regiment

Kapitein

1. Nicolaas van Boringer