Friese kapiteins (51) : Jacques van Challansi

Friese kapiteins (51) : Jacques van Challansi

---

In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden.
Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

---

Achtergrond
De adellijke familie Challansi is afkomstig uit Bourgondië in Frankrijk. Daar ligt het dorp Chalancey, waar hun familienaam ongetwijfeld naar vernoemd is.
Bij dit dorp ligt het Chateau Chalancey, een groot en oud kasteel. Het is mij echter niet bekend of deze familie een link met dit kasteel heeft.
Deze Franse achternaam leverde in Nederland traditiegetrouw weer heel wat varianten op, zoals Salency, Salencijn, Salancy, Salanchi, Challentzij, etc.
Jacques van Challansi werd omstreeks 1578 geboren, waarschijnlijk in Franeker.
Hij was een zoon van Peter (of: Pieter) de Challansi en Anna van Egmond van Merestein.

In 1590 procedeert zijn moeder, Anna van Egmond, om een prebende (studiebeurs) voor Jacques uit het Sjaerdema-leen.
Zijn overgrootmoeder Lucia van Martena, was inderdaad een kleindochter van een Sjaerdema, dus had hij in principe recht op een toelage uit dit fonds.

Omstreeks 1600 huwde Jacques met de Groningse Susanna van Ewsum (ong. 1575-1630?), dochter van Johan van Ewsum en Anna van Burmania.
Deze Johan was in 1554 eigenaar van de borgen Ewsum en Mensinge in Groningen. Dochter Susanna erfde hiervan Ewsum bij Middelstum.
Doordat de boedel echter zwaar met schulden was belast, moesten veel bezittingen worden verkocht.
Om de verkoop van de borg Ewsum te verhinderen, droeg Susanna de borg over haar neef Caspar van Ewsum, die het in 1601 ook daadwerkelijk kocht.
Uit hun huwelijk zijn geen kinderen bekend, maar gezien het feit dat hij kort na het huwelijk overleed is dat ook niet voor de hand liggend.
Na het overlijden van Jacques op 12 juli 1602, hertrouwt zijn weduwe Susanne omstreeks 1605 met Edzard Jacob Clant (1584-1648).
Voor haar was dit het derde huwelijk, omdat ze na Jacques ook nog met Johan de Baemsche was getrouwd.
Jacques werd begraven in het familiegraf van zijn vader en moeder in de Martinikerk te Franeker.

De borg Ewsum te Middelsum, zoals het eruit zou hebben gezien voor 1649.
(www.wikpedia.nl)

Franeker
Vader Peter Challansi diende als vaandrig in een Waals regiment van het leger van Caspar de Robles, die in november 1573 tot stadhouder van Friesland werd benoemd.
In de maanden daarvoor waren zij naar Friesland gekomen, waarbij zijn kapitein, Robert de Feutre, de Botniastins van de gevluchte Julius van Botnia betrok.
Vaandrig Challansi kwam in huis bij Foockel van Aylva in Franeker, die hiervoor overigens betaald kreeg.
Omstreeks 1575 zal Peter zijn overgestapt naar de Protestantse kant, wat op zich al bijzonder is.
In Franeker zal hij vervolgens ongetwijfeld zijn latere vrouw hebben ontmoet en waarmee hij omstreeks 1575 huwde.
Anna van Egmond van Merenstein (1537-<1602) was een dochter van Jan van Egmond van Merenstein en Amelia van Grombach.
Deze Jan was eigenaar (beleend) van kasteel Meerestein te Heemskerk, waar Anna nog geboren werd.
Maar zijn huwelijk met Amelia betekende reeds een sterke verbinding met Franeker, waar Amelia in 1584 bijvoorbeeld eigenaar van het Martenahuis was.
Tot slot was er in Franeker een heus Van Egmondshuis, waar Antony van Egmond van Merenstein (overleden in 1592) nog woonde.
Deze Antony was weer een oom van Anna van Egmond.


Militaire carrière
In 1597 was Jacques reeds aanwezig (als luitenant?) bij het Beleg van Lingen, waarbij stadhouder Maurits tijdens een succesvolle veldtocht een belangrijk deel van het Oosten veroverde.
Toen hopman Pieter van Lewarden hier op 18 oktober 1597 kwam te overlijden, volgde Jacques hem op als kapitein.
In 1601 was Jacques aanwezig bij het gelukte Beleg van Rijnberk.
Deze stad werd heroverd om de Spaanse aandacht van het Beleg van Oostende af te leiden.
Hierna ging hij alsnog naar het Belgische Oostende, de stad die drie jaar lang (1601-1604) belegerd werd door de Spanjaarden.
Challansi werd hier begin juli 1602 ziek, waarna hij op 12 juli te Dordrecht overleed.
Het was zijn broer George van Challansi (ong. 1580-1604) die kapitein werd over Jacques zijn compagnie.

Familiewapen
Het Challansi familiewapen is in vieren gedeeld.
Linksboven en rechtsonder een op twee punten rustend kruis en rechtsboven en linksonder drie losse evenwijdige balkjes

Links het familiewapen Challansi en rechts die van Egmond van Meerestein.

Epitaaf
In de Martinikerk te Franeker is nog een epitaaf aanwezig van de ouders van Jacques van Challansi.
Hierop staan de familiewapens afgebeeld, die nog volledig intact zijn.
De tekst erop is als volgt:

Hier foijr onder desen witte(n) steen leit begraven de(n) edele(n) Joncker PIET(E)R VA(N) CHALLANSI, sergeant Maior des Vriescen Regimente en(de) is voor die scha(n)se van Mackum ghebleve(n) de(n) 14 Novembris Anno 1580.

Epitaaf in de Martinikerk te Franeker van Peter van Challansi

Familieleden in het leger

• zijn vader Peter van Challansi (ong. 1540-1580) was sergeant-majoor in het Staatse leger
• zijn broer George van Challansi (ong. 1580-1604) was kapitein in het Staatse leger
• zijn oom Albrecht van Egmond van Merenstein (1545-1595) was watergeus en kapitein in het Staatse leger
• zijn vrouw Susanna van Ewsum was een nicht van kolonel Caspar van Ewsum (1564-1639)
   

Vaandel

vaandel van Jacques van Challansi, ong. 1602

Compagnie nr. 3
* Jacques Challensi (geb.ong. 1578-U1602)
* Kapitein van 1597-1602

* Voorganger: Pieter van Leeuwarden
* Opvolger: George van Challansi
* Hoogste militaire functie: kapitein
* Woonplaats: Franeker?

Bronnen / meer informatie
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Chalancey
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ch%C3%A2teau_de_Chalancey_01.jpg
http://www.awn-beverwijk-heemskerk.nl/pdf/meerestein.pdf
https://cbgfamiliewapens.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Lingen_(1597)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Rijnberk_(1601)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ewsum_(borg)

---

Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
 

Friese Nassause Regiment

Kapitein

1. Jacob van Roussel
2. Adriaen Slijp
3. Bonifacius van Scheltema
4. Ludolf Potter
5. Frans van Roussel
6. Abbe van Bootsma
7. Jan Sageman
8. Juw van Eysinga
9. Frans Harinxma van Donia
10. Lolle van Ockinga
11. Taecke van Hettinga
12. Frans van Cammingha
13. Wigle van Hania
14. Arent van Arentsma
15. Wopcke van Herema
16. Willem van Inthiema
17. Ids van Eminga
18. Seerp van Dijxtra
19. Sybren van Walta
20. Tiete van Galama
21. Jacques van Oenema
22. Sybe van Aylva
23. Jan van Burmania
24. Juw van Harinxma
25. Jarich van Hottinga
26. Epe van Heemstra
27. Damas van Loo
28. Douwe van Andringa
29. Rienck van Dekema
30. Ruurd van Feytsma
31. Binnert van Heringa
32. Wybren van Roorda
33. Johan van Bonga
34. Idzart van Grovestins
35. Frans Aebinga van Humalda
36. Hans van Oostheim
37. Jan van Idsaerda
38. Gosewijn van Wiedenfelt
39. Tjalling van Sixma
40. Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
41. Doecke van Hemmema
42. Philip van Boshuizen
43. Harmen van Wonsdorp
44. Willem van Haren
45. Douwe van Glins
46. Hessel van Aysma
47. Quirijn de Blau
48. Jacob van Ruffelaer
49. Peter van Sedlnitsky
50. Tjaard Wederspan
51. Jacques van Challansi

Friese Nassause Regiment

Luitenant

1. Rienck van Sytzama

Groninger Nassause RegimentKapitein

1. Caspar van Ewsum
2. Boiocko van der Wenghe

Hoogduitse Nassause Regiment

Kapitein

1. Nicolaas van Boringer