Helaas is er slechts een klein stuk bekend wat op foto is gezet. Gelukkig is de tekst ons wel bekend, doordat het op een bouwtekening is genoteerd tijdens de restauratie uit 1926-1927.
De tekst is als volgt:
1667 den 12 april is in den heere gerust de eerbaare en deugdrijcke Margaretha van Aytsma wed. van van Hilari Hoitsma olt omtrent 55 jaren en leit alhier begraven
1702 den 4 september is christelijck gerust de eer[same] ...r Johan Willem Socin olt in sijn 41 jaer en leit mede alhier begraven
Margaretha van Aytsma is snel herkend als Margaretha Hotses van Aysma (1612-1667), die ondertrouwde in 1633 te Wirdum. Hier woonden haar vader en grootvader ook al langere tijd.
Hille Hoijtsma was afkomstig van Buitenpost en was 'collecteur generaal der bieren'.
Uit dit huwelijk zal omstreeks 1635 Catharina (of: Trijn) van Hoitsema zijn geboren. Zij ondertrouwde op 1 december 1660 te Leeuwarden met Adam Sohnius.
Adam was van beroep 'dispensier', wat een 'huisbestuurder of beheerder provisiekamer' is.
Hij zal eveneens omstreeks 1625-1630 zijn geboren, omdat hij in 1657 belijdenis te Leeuwarden deed. Later kom ik hem nog tegen in een lijst van testamenten, als hij in 1680 collecteur van de Hollandse bieren is, net als zijn schoonvader. Via een andere bron is hij hetzelfde jaar overigens schrijver van een compagnie te voet.
Gezien de zeldzaamheid van deze achternaam, lijkt het hier wel om dezelfde persoon te gaan.
Adam zal eerder ook gehuwd zijn geweest, omdat in 1650 een Catarina Sonius wordt gedoopt te Leeuwarden.
Uit zijn huwelijk met Catharina van Hoitsema zal in 1661 Johan Willem Sonius zijn geboren, ook wel Johannes genaamd. Hij zal dus degene zijn die op 4 september 1702 is overleden en begraven te Ferwerd. De naam is dus niet 'Socin' maar Sonius, al lijkt er op zijn grafsteen nog een andere spellingsvariant te staan.
Van Johan is nog weinig bekend, slechts dat een Johannes Sonius in 1698 eigenaar was van stem 51 te Tjerkwerd en hij was toen woonachtig te Leeuwarden. In 1640 was deze stem 51 reeds eigenaar van zijn overgrootvader Ulbe Hilles (Hoytsma).
Roots in Duitsland
De achternaam Sonius is afkomstig uit Duitsland. Johan zijn vader Adam is bekend met de achternaam Sohnius, maar ook als Sohn.
Grootvader Johan Wilhelm Sohnius (ong. 1600-1659) was van 1625-1641 'raad en secretaris' van de Friese Stadhouder Ernst Casimir en na diens overlijden Hendrik Casimir van Nassau. Tenslotte diende hij ook Willem Frederik, maar die ontsloeg hem in 1641 nadat Johan de stadhouder suggereerde dat de stadhouder het katholicisme weer zou willen invoeren. Ook probeerde Johan, samen met een Van Oostheim, de benoeming van Frederik Willem als stadhouder tegen te houden!
Hierna was Johan kapitein van een infanterieregiment van 1646-1659 en commandant van de stad Emden. Het leger speelde ook bij de familie Sohnius duidelijk een belangrijke rol, net als bij de familie Van Aysma.
Johan was volgens een bron gehuwd geweest met (1) een dochter van dr. Martin Naurath, die 'Amtmann' in Diez was en die daar met diverse familieleden een 'familienetwerk' van ambtenaren vormde die de Nassaulanden beheerden. Uit dit huwelijk zal omstreeks 1630 bovengenoemde Adam geboren zijn.
Op 31 oktober 1634 ondertrouwde Johan te Leeuwarden met (2) Tyackien Redeckers, afkomstig uit het 'Olden Ambt' in Noord-Brabant.
Zijn derde huwelijk was met (3) Sijthje van Aysma in 1639 te Leeuwarden. Zij was een dochter van Johan Doeckes van Aysma en Bauck Tjallingsdr. van Wijckel. Zij woonden te Ferwerd en daar zal dan ook de link van Sohnius met dit dorp vandaan komen!
Wellicht waren de kerken van Leeuwarden, waar Johan Sohnius woonde, helemaal vol en koos hij daarom voor een plek bij zijn oma in Ferwerd. De kans bestaat overigens dat hij deze grafruimte met de steen daarop, van zijn oma via zijn moeder had geërfd en dat zal voordeliger zijn geweest dan elders een eigen graf kopen.
Sijthje van Aysma overleed in of kort na het kraambed van hun dochter Anna Catharina Sohn, die op 19 maart 1640 te Marrum werd gedoopt.
Johan huwde nog éénmaal, op 3 juni 1643 te Leeuwarden met (4) Foeck van Ornia, oorspronkelijk van Dokkum en weduwe van de Franeker burgemeester Willem Staeckmans.
Tot slot nog even over de twee genoemde vrouwelijke Aysma's: Margaretha Hotzedr. van Aysma en Sijtje Johansdr. van Aysma. Zij zijn achter-achternicht van elkaar.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eerste
Generatie
1. Johan Wilhelm Sohnius titel: Dr., ook bekend als Johan Willem
Sohn, ook bekend als Johann Wilhelm Sohnius, ook bekend als Johan Wilhelm
Sonius,[1]
ook bekend als Johan Wilhelm Son,1
geboren ABT 1600,[2]
beroep raad en secretaris vd stadhouder, kapitein infanterie (1646-1659),[3],[4]
overleden 22 Jun 1659. Was kapitein
infanterie van 1646-1659 en commandant van Emden.
Was van 1625-1641 raad en secretaris van de Friese Stadhouder
Ernst Casimir van Nassau en daarna van die zijn zoon Hendrik Casimir en
tenslotte ontslagen door Willem Frederik in 1641.
Hij werd lidmaat in Ferwerd in 1641, gekomen van Leeuwarden en
vertrok later weer naar Leeuwarden.
In 1640 werd zijn dochter in Marrum geboren, alweer een
'Aysmaslot' heeft gestaan, waar de ouders van zijn vrouw Sijthje woonden.
In 1654, 1657, 1658 was hij president van het Krijgsgerecht van
Stad en Lande (zie brieven van hem in het K.A. met Stadhouder Willem Frederik).
Hij was getrouwd met (1) N.N. Naurath (dochter van Martin
Naurath en N.N.).
Kinderen:
2. i. Adam Sohnius
geb. ABT 1630.
Hij trouwde (2) Tyackien Redeckers. Zij waren in ondertrouw op 31 Okt 1634 in
Leeuwarden,1 (zie info
1). Tyackien: Zij is afkomstig
van het Olden Ambt, NB.
Hij trouwde[5]
(3) Sijthje van Aysma, ook bekend als Syttie
van Aysma,3,1 ook bekend als
Sydtje van Aysma,[6]
geboren ABT 1610,2 (dochter
van Johan Doeckes van Aysma en Bauck Tjallinghd. van
Wijckel), religie Hervormd,3 overleden ___ 1640 in Ferwerderadeel,
Marrum.6 Zij waren in ondertrouw op 30 Mrt 1639 in
Leeuwarden,3,1 (zie info
2). Sijthje: Hervormde Gem.
Leeuwarden: Derde proclamatie van 14 april 1639.
Zij is in 1639 evenals haar vader bij de lidmaten van Marrum.
Kinderen:
ii. Anna Catharina
Sohn, gedoopt 19 Mrt 1640 in
Ferwerderadeel, Marrum.1
Hij trouwde (4) Foeck van Ornia,
ook bekend als Foeckien van Ornia,1
geboren ABT 1600,2 (dochter
van N.N. Ornia en N.N.). Zij waren in ondertrouw op 3 Jun 1643 in
Leeuwarden.1 Foeck: Afkomstig van Dokkum.
Tweede
Generatie
2. Adam Sohnius,
ook bekend als Adam Sohjus,1
ook bekend als Adam Sonius,1
ook bekend als Adam Sohn, geboren ABT 1630,2
beroep dispensier,1 (zie info
3). Ouders niet 100% zeker. Hij deed in
1657 belijdenis te Leeuwarden.
Stadhouder Willem Frederik deed zijn best om hem aan een baantje
te helpen als klerk en kapitein (bron: Creaturen van de macht: patronage bij
Willem Frederik van Nassau (1613-1664), Door Geert H. Janssen).
Hij komt voor in de lijst van testamenten (Tresoar), hij is in
1680 collecteur van de Hollandse bieren te Leeuwarden.
(bron: http://www.mpaginae.nl/Testamenten/DDD2enEEE2tm7.htm)
In 1680 is een Adam Sohnius schrijver van een compagnie te voet
(bron:
https://historischcentrumleeuwarden.nl/boedels/voornamen/a/n13.htm).
Hij was getrouwd met (1) N.N..
Kinderen:
i. Caterina
Sonius, gedoopt 29 Nov 1650 in
Leeuwarden.1
Hij trouwde (2) Catharina van Hoitsema, ook bekend als Trijn van Hoytema, geboren
ABT 1635,2 (dochter van Hille Ulbes Hoijtsma [collecteur generaal der
bieren] en Margaretha Hotses van Aysma). Zij
waren in ondertrouw op 1 Dec 1660 in Leeuwarden (zie info 4). Catharina: Woonde te Leeuwarden.
Kinderen:
ii. Johannes
Sonius, ook bekend als Johan
Willem Sonius ?, geboren ___ 1661,[7]
overleden 4 Sep 1702,7
begraven in Ferwerderadeel, Ferwerd.7
Hij was in 1698 eigenaar van stem 51 te Tjerkwerd en woonde toen te
Leeuwarden.
Info 1 Attestatie afgegeven door de Herv. Gemeente
te Leeuwarden op 6-11-1634.
Info 2 'zij is jonkvrouwe', genoemd bij de derde
proclamatie op 14-4-1639.
Info 3 Dispansier: Ook wel dispencier, dispenseer of
dispenseerder genoemd, wordt door Glasbergen alsvolgt omschreven: ‘a
huisbestuurder, hofmeester, hospes (De [...] Oeconomus of Dispensier in ’t
voorseyde Collegie (Theologie), sal houden twee Tafelen, en sulcks de Bursaelen
aldaer tracteren [te eten geven].' (1592) b beheerder van de provisiekamer.’ In
de doop- trouw- en begraafboeken van Delft (DTB-Delft) lezen we dat dispansier
Symon Jans in 1590 in ondertrouw ging met Margrita van der Crasboom.
Info 4 Attestatie afgegeven door de Herv. Gemeente
te Leeuwarden op 9-12-1660.
[1] Internet:
www.allefriezen.nl.
[2] Aanname, nog
niet 100% zeker.
[3] Internet:
www.tresoar.nl.
[4] Samme
Zijlstra, Het geleerde Friesland, studenten ca. 1380-1650.
[5] De Haan
Hettema en Van Halmael, Stamboek van den Frieschen Adel, 244.
[6] Internet:
http://www.simonwierstra.nl/AYSMA.htm.
[7] Grafsteen
Hervormde kerk te Ferwerd.
Bronnen:
www.walmar.nl
www.allefriezen.nl
It Beaken, 2013
S. Groenveld, ‘Diez, die Niederlande und Leeuwarden (16. bis frühes 18. Jahrhundert)’,
