zondag 5 januari 2020

Friese kapiteins (40) : Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg


Friese kapiteins (40) : Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De familie Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg is een oud en adellijk geslacht uit Frankenland in Duitsland.
Halverwege de 16e eeuw vestigde de krijgsoverste Johan Onuphrius thoe Schwartzenberg zich in Friesland.
Dit was de periode dat de Nederlanden door de Spaanse koning Filips II werd bestuurd.
Georg Frederick was de kleinzoon van bovengenoemde Johan en werd op 30 november 1607 geboren, waarschijnlijk op Groot Terhorne te Beetgum.
Zijn ouders waren Georg Wolfgang thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1549-1633) en die zijn 2e vrouw Doedt van Holdinga (1569-1646)

Eind december 1636 huwde Georg met de eveneens adellijke Agatha Tjaerda van Starkenborgh (1620-1670), die erfgenaam was van Herema State te Joure.
Overigens huwden op dezelfde dag ook de oudste broer van Georg, Wilco Holdinga thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg met de oudere zus van Agatha, Jeanette Tjaerda van Starkenborgh. Het was dus een dubbel-huwelijk!

Uit het huwelijk van Georg en Agatha werden drie kinderen geboren: Johan Georg (1637), Georg Wolfgang (1638) en Isabelle Susanne (1639).
De twee zonen hadden net als hun vader een belangrijke militaire carrière, waarbij Georg Wolfgang zelfs kolonel bij de cavalerie werd.
Tragisch genoeg kwamen beide zonen om in het bloedbad van de Slag bij Seneffe in Belgie op 11 augustus 1674.
Dochter Isabelle trouwde in 1685 met een zoon van de Zweedse koning, Gustav Carlsson.
Zij werd de grootste grootgrondbezitter van Friesland en woonde ook op Groot Terhorne.
Op 25 januari 1670 of 1679 overleed Georg Frederick te Beetgum en zal in de kerk aldaar zijn bijgezet. Zijn grafsteen is helaas niet bewaard gebleven. Zijn vrouw Agatha was in 1670 ook al overleden.

Groot Terhorne te Beetgum
'Grootvader' Johan Onuphrius thoe Schwartzenburg en Hohenlansberg trouwde in 1545 met Maria van Grombach en bewoonden Groot Terhorne te Beetgum.
Maria had dit kasteel waarschijnlijk weer geërfd van haar moeder Lucia van Martena, die het op haar beurt weer van haar vader Hessel van Martena had geërfd.
Hessel was de in 1498 bewoner van deze state, toen deze door vetkopers uit Leeuwarden werd verwoest.
Hij liet datzelfde jaar het nog bestaande Martenahuis te Franeker bouwen.
Later heeft hij of zijn dochter Maria de state in Beetgum weer op laten bouwen.
De familie Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg is nog tot 1879 eigenaar van de state gebleven, maar in dit jaar werd het helaas afgebroken.
Vanuit deze state was de familie ook eeuwenlang grietman en zelfs nog burgemeester van Menaldumadeel.

Groot Terhorne te Beetgum
(Tekening: Jan Bulthuis, ong. 1786)


Militaire carrière
Op 4 april 1625 werd hij vaandrig in de compagnie van zijn oudste broer, ritmeester Wilco Holdinga thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg.
Op 24 februari 1631 werd hij kapitein, toen hij Quirijn de Blau opvolgde, die wegens ouderdom zal zijn gestopt.
In januari 1633 liep hij als kapitein mee in de lijkstatie van de overleden Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz.
Op 16 januari 1637 werd hij sergeant-majoor, waarbij hij Ludolf Potter in die functie opvolgde die zelf luitenant-kolonel werd.
Op 16 september 1637 werd hij benoemd tot luitenant-kolonel van het 1e Friese Regiment Infanterie, waarbij hij opnieuw Ludolf Potter opvolgde die toen kolonel werd.
Op 3 maart 1639 werd hij door de Friese Staten benoemd als kolonel (over 8 Friese compagnies) van het gezamenlijke Friese-Groningse Regiment.
Dit regiment was toen net opgericht en heette vanaf 1647 weer het (3e) Friese Nassause Regiment.
Op 7 april 1646 werd hij echter kolonel van het 2e Friese Regiment Infanterie, omdat kolonel Jacques van Oenema grietman van Ooststellingwerf werd.
Deze topfunctie heeft hij nog tot 11 oktober 1660 uitgeoefend.
Hierna werd zijn zoon Georg Wolfgang thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg de volgende kolonel van dit regiment.
 

Lijkstatie van de overleden Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz, januari 1633.
Ook Georg Frederick liep mee in deze stoet en droeg daarbij de kist samen met de andere kapiteins.


Schilderij


Georg Frederik thoe Schwartzenberg, portret uit 1638 door de 'Meester van de Schwartzenberg portretten'
(boek: Wassenbergh).


Familiewapen
Familiewapen Thoe Schwartenberg en Hohenlansberg
(Stamboek van den Frieschen Adel)

 
Familieleden in het leger
  • zijn broer Wilco Holdinga thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1598-1668) was ritmeester en kolonel
  • zijn halfbroer Wilhelm Balthasar thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1580-1639) was ritmeester
  • zijn halfbroer Friedrich thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (ong. 1585-1640) was ritmeester
  • zijn zoon Johan Georg thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1637-1674) was kapitein, ritmeester
  • zijn zoon Georg Wolfgang thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (1638-1674) was kapitein, kolonel
Vaandel
niet bekend.

 
Compagnie nr. 9
* Georg Frederick thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (geb. 1607 -U1670/79)
* Kapitein van 1631-1660
* Voorganger: Quirijn de Blau
* Opvolger: Georg Wolfgang thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg
* Hoogste militaire functie: kolonel
* Woonplaats: Beetgum


Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
Friese Nassause Regiment
Kapitein


Friese Nassause Regiment
Luitenant
  1. Rienck van Sytzama
Groninger Nassause Regiment
 Kapitein
  2. Boiocko van der Wenghe
Hoogduitse Nassause Regiment
Kapitein



op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten