donderdag 26 december 2019

Friese kapiteins (39) : Tjalling van Sixma


Friese kapiteins (39) : Tjalling van Sixma
In deze serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie meestal nog niet eerder een minibiografie is verschenen.

Achtergrond
De familie Sixma behoort tot de oude Friese adel en heeft zijn oorsprong in Minnertsga.
Daar stond vanouds de Andla State, maar door het huwelijk omstreeks 1510 tussen Tjalling van Andla en Tjets van Sixma raakte beide families aan elkaar gelieerd. De familienaam werd sindsdien ook wel als Sixma van Andla geschreven.

Zoals bij zoveel adellijke families ontstonden er later meerdere familiestates.
In Ried was er in de 15e eeuw ook overigens al een Andla State, waarbij het erop lijkt dat deze beide states door de familie Andla van Sixma werden gebruikt.
Verder was er nog een Sixma State in Huizum, welke in 1883 werd gesloopt.

Tjalling van Sixma werd omstreeks 1625 geboren als zoon van Douwe van Sixma en Sjouck van Aylva.
Deze Douwe was grietman van Franekeradeel van 1629-1652 en woonde te Minnertsga en Ried.
Douwe en Sjouck kregen vier zonen: Tjalling, Ulbe, Douwe en Agge van Sixma.
Ulbe werd ook kapitein in het leger, Douwe werd kapitein en later grietman en Agge werd raadsheer aan het Hof van Friesland en grietman.
Tjalling bleef ongehuwd en woonde waarschijnlijk op Andla State te Ried, waar ook zijn zijn broer Ulbe woonde.
Overigens zal Tjalling als officier in het leger veel tijd buiten Ried hebben doorgebracht in garnizoenssteden.

Andla State te Ried
  

Andla State te Ried (getekend door Pieter Idserts Portier, 1698-1781)



Andla State te Ried jaartal overige
Douwe Tjallings van Sixma +
Sjouck Ulbesdr. van Aylva		 ong. 1629-1652 grietman in deze periode.
Kind Agge in 1636 te Ried geboren.
Beide overleden te Ried
Ulbe Sixma van Andla +
Alegonda van Unia		 tot 1672 zoon van Douwe
Beide begraven te Ried ?
Kinderen geboren te Ried in 1660 en 1662
Tjalling van Sixma tot 1671 broer van Ulbe
zijn naam vermeld op memoriesteen kerk Ried
Tjalling is dan kerkvoogd te Ried.

Militaire carrière - 1
Op 14 maart 1639 begint zijn militaire carrière als vaandrig in compagnie van kapitein Barthold van Ootheim.
Hierna werd hij luitenant, maar helaas is zijn benoemingsdatum nog niet bekend.
Tot 17 januari 1646 was hij luitenant van de compagnie van Foppe van Grovestins, toen Dirck van Scheltinga hem in die functie opvolgde.
Op dezelfde datum werd hij kapitein van de compagnie van Jacques van Oenema, die grietman van Ooststellingwerf was geworden.
Op 14 augustus 1647 werd hij alweer opgevolgd door kapitein Homme van Bruinsma.

Bestuurlijke carrière
In 1647 werd hij grietman van Baarderadeel, die al geruime tijd in handen was van zijn moeder haar familie: de Aylva's.
Zijn volle neef Ulbe van Aylva (1617-1652) was al vanaf 1640 grietman van Baarderadeel, maar in 1647 volgde hij zijn oom Tjaard van Aylva op als grietman van Wonseradeel. Deze grietenij stond hoger in aanzien en in Witmarsum stond de aloude Aylva State, het familieslot.

Er ontstond echter onrust over de benoeming van Tjalling in de functie van grietman, omdat er twijfel was over de wettigheid van de stemming.
Daardoor werd er een commissie benoemd uit de Friese staten die besloten dat zijn benoeming werd afgekeurd.
Zij concludeerden dat Dominicus Justus van Botnia de meeste wettige stemmen op zich had verkregen, waardoor hij werd benoemd als grietman van Baarderadeel.
Er zat voor Tjalling niets anders op dan de wapens weer op te nemen, als was de 80-jarige oorlog in 1648 afgelopen.

Militaire carrière - 2
Opnieuw legde hij eerst de eed van kapitein weer af.
Op 4 februari 1648 werd hij kapitein van de compagnie van luitenant-kolonel Michiel Potter, die kort daarvoor was overleden.
Op 19 augustus 1656 werd hij Commandeur van Emden, de Oost-Friese garnizoenstad waar toen telkens Nederlandse compagnies gelegerd waren.
In 1664 is hij sergeant-majoor.
Op 25 februari 1671 wordt hij opgevolgd door kapitein Gaspar van Vosbergen, waarschijnlijk wegens ziekte omdat een hij een paar maanden later, op 11 mei, overleed.


Memoriesteen kerk Ried:
In de kerk van Ried bevindt zich een memoriesteen met de volgende tekst:

Dit kerkmuyr werck is vernieud as Tzalingh van Sixma capitain van een comp. te voet ende Taco Sybrants Stringsma bysitter van Franequeradeel kerkvogden waren ende is de eerste steen geleyt by jr Wlbe van Sixma faendrich van een comp te voet op den 26 may 1653

Tjalling was in 1653 dus ook kerkvoogd te Ried, samen met bijzitter Taco Sybrants Stringsma. Onder hun leiding werd de muur van de kerk vernieuwd.
De eerste steen hiervan werd gelegd door de jongere broer Ulbe van Sixma, die toen nog vaandrig in het leger was.


Memoriesteen in de kerk te Ried
(foto: Walmar.nl van Hessel de Walle).

Grafsteen
In de kerk te Ried lag voorheen een prachtige grafzerk van Ulbe van Sixma en zijn vrouw Alegonda van Unia.
Ook de vrouw van hun zoon Tjalling Douwe van Sixma, Cunigunda van Eybergen, staat erop vermeld.
Tot slot is ook 'onze' Tjalling van Sixma werd onder deze grafzerk begraven.
Later werd deze steen verplaatst naar een nieuwe grafkelder in Huizum, waarbij deze dienst deed als afdeksteen van de kelder. Helaas is de steen later weer verdwenen.

De laatste mannelijke afstammeling, Barteld Douma van Sixma overleed in 1809 en zijn graftekst werd over de oude tekst gebeiteld.
De tekst is als volgt:

Hoog edel geboren heer Tjalling van Sixma van Andela in leeven capitein en sergiant van een regement te voet obijt 1678

Hoog edel gebooren vrouw Cunigunda van Eybergh in leeven huisvrouw van de hoog edel geboren heer Tjalling Douma van Sixma collonel van een regement te voet

Den hoog welgeboren heer jr. Bartel Douma Tjalling van Sixma laatste mannelijke afstammeling uit het geslacht overleeden den 16 augustus 1809 in den ouderdom van b* 56 jaaren en rust alhier in deze grafkelder

Mocma van Andela Unia
Hottinga Achelen
Aijlva Aijlva
Osinga Meckema

 NB: de naam Mocma van Andela moet wel Sixma van Andla zijn.
De namen aan de linkerkant zijn de grootouders van Ulbe (Sixma van Andla-Hottinga en Aylva-Osinga) en aan de rechterkant zijn de grootouders van zijn vrouw Alegonda van Unia te zien: Unia-Achelen en Aylva-Meckema)


Grafsteen van Ulbe van Sixma en Alegonda van Unia
Later op de grafkelder achter het huis in de Buren te Huizum, maar voorheen in de kerk te Ried.

Familiewapen
Familiewapen Sixma
(Stamboek van den Frieschen Adel).



Familieleden in het leger
  • zijn broer Douwe van Sixma (1634-1684) was kapitein
  • zijn broer Ulbe van Sixma (1630-1672) was kapitein, majoor
Vaandel
niet bekend.

Tjalling van Sixma (geb.ong.1625-U1671)
* Hoogste militaire functie: sergeant-majoor
* Woonplaats: Ried
 Compagnie nr. 4
* Kapitein van 1646-1647
* Voorganger: Jacues van Oenema
* Opvolger: Homme van Bruinsma
Compagnie nr. 23
* Kapitein van 1648-1671
* Voorganger: Michiel Potter
* Opvolger: Gaspard van Vosbergen


Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.
Friese Nassause Regiment
Kapitein


Friese Nassause Regiment
Luitenant
  1. Rienck van Sytzama
Groninger Nassause Regiment
 Kapitein
  2. Boiocko van der Wenghe
Hoogduitse Nassause RegimentKapitein



op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten