Schilderij van Schelte Hotzes van Aysma ontdekt

Schettens had eeuwenlang een adellijke familie binnen zijn dorpsgrenzen. In de 16e en 17e eeuw was dat de familie Van Osinga en in de 17e en 18e eeuw waren dat de gelieerde Van Aysma's.
Beide bewoonden ze de Osinga State net buiten het dorp, welke later veranderde in een boerderij.

Uiteraard hebben beide familie's meerdere schilderijen laten maken van hun zelf of van hun kinderen. Echter, tot voor kort was hier verder helemaal niets van bekend.

Totdat ik vorige week een tweet op twitter zag over een dubbel wapen op een schilderij. Die tweet van 10 juli 2014 was afkomstig van museum Martena uit Franeker. Zij hadden op dat moment de tentoonstelling 'Pjutten en beukers, Friese kinderportretten 1550-1800' en daarin bevond zich dit schilderij van een onbekende jongen. Het doek was afkomstig uit het Stedelijk Museum te Zwolle en was voor de gelegenheid uitgeleend naar Franeker.

Conservator Marjan Brouwer, zelf ooit ook conservator van het Stedelijk Museum te Zwolle, kreeg grote interesse in dit schilderij en wilde proberen de naam van de afgebeelde jongen te achterhalen.
Op de tweet waarin de wapens waren afgebeeld, kwamen enkele reacties. Al gauw bleek het te gaan om de wapens Aysma en Broersema.

De afgebeelde 'onbekende jongen' kon maximaal 7 jaar oud zijn, omdat hij nog in een rok was afgebeeld. Dit was toentertijd gebruikelijk en vooral handig in het dagelijks leven. Pas vanaf zijn zevende kreeg een jongen 'stoere' kleding aan. Wellicht was het schilderij uit circa 1660 ook bedoeld om deze overgangsfase vast te leggen.

Nu kwamen voor deze wapens eigenlijk maar één gezin in aanmerking, namelijk Hotze Scheltes van Aysma die gehuwd was met Anna Mellesdr. Broersema. Hun wapens kloppen met die van het schilderij.
Daarnaast, en niet onbelangrijk, hadden ze omstreeks 1660 maar één zoon, waarvan we weten dat die in ieder geval deze leeftijd heeft gehaald. Dat is Schelte Hotzes van Aysma, geboren in 1655 te Schettens. Hij zou dan ong. 5 of 6 jaar oud zijn op  het schilderij.

Uiteraard heb ik zaterdag 3 oktober meteen de kans gegrepen het schilderij in 'levende lijve' te bewonderen. Het Stedelijk Museum te Zwolle is deels gevestigd in het schitterende, uit 1551 daterende, Drostenhuis. In de zogenaamde Zilverkamer hangt Schelte prominent aan de muur. Ernaast hangt echter nog een kaartje met de tekst:

Harmen Monsma, ca. 1665-1675
Portret van een onbekende jongen
olieverf op doek

Harmen Monsma is de schilder, welke duidelijk zijn naam erop heeft geschilderd. Links onderaan staat namelijk 'H. Monsma. fecit'.
Van deze schilder is nog niet zoveel bekend. Een volgende keer proberen we over hem wat meer te schrijven.

Nog leuk om te vermelden is dat er een app (Izi.travel) is voor het Stedelijk Museum te Zwolle, waarbij je van negen voorwerpen een beschrijving kunt horen via het 'hoorspel'. De allereerste ervan behandelt dit schilderij. Een kinderstem (uiteraard!) vertelt hier wel dat hij waarschijnlijk Schelte Hotzes van Aysma heet, maar zegt erbij dat dit nergens beschreven staat.

De ontdekking van dit schilderij heeft echter geleid tot meerdere vondsten. In een volgende blog meer hierover.