Blog van André: Friese States (14) : Unga State te Edens

Unga State te Edens

Inleiding
Het mooie van sneupen is dat je af en toe hele leuke ontdekkingen kunt doen, want alles is nog lang nog niet bekend. Sterker nog, door digitalisering komt er juist steeds meer online, waardoor je ook weer meer kunt ontdekken.
Onlangs was ik op zoek naar een afbeelding van Unga State te Edens, waarvan ik maar geen afbeelding kon vinden.
De bekende site van Kees Braaksma, 'Stinsen en States in Friesland', noemt slechts heel summier deze state en was zonder afbeelding.
Het probleem is dat verreweg de meeste afbeeldingen allemaal door één persoon zijn gemaakt, namelijk Jacobus Stellingwerf.
Deze Jacobus maakte in 1722/1723 vele tientallen tekeningen van Friese states.
Op deze tekeningen viel technisch nog wel één en ander aan te merken en daarnaast vergiste hij zich ook wel eens in de plaatsnamen die hij erbij schreef.
Dit laatste is lastig omdat je daardoor niet snel op het spoor van die tekening komt.

In dit geval is het dubbel lastig, omdat de state ook nog eens 'Unga State' wordt genoemd.
Unga blijkt hier waarschijnlijk een variant op de oude Friese adellijke naam Unia te zijn.
In de online-collectie van het Fries Museum staat bij de tekening beschreven dat het hier om Unia State te 'Easterein' gaat, waarbij dus met geen woord over Edens wordt gesproken.

Edens is een heel klein dorpje in de voormalige grietenij Hennaarderadeel, die vroeger 8 stemmen had.
Onlangs kon ook al een tekening van Sassinga State in Hennaard geïdentificeerd worden, waardoor van beide states (die vlak bij elkaar stonden) nu tekeningen bekend zijn geworden.

Unia State onder Oosterend, behoort den Eedelen heere .... van Burmannia
(tekening J. Stellingwerf, 1723)
Het gaat hier om Unga State te Edens.

De familie Unia
De familie Unia was vroeger een machtige en invloedrijke familie met diverse states.
Er waren volgens de site www.stinseninfriesland.nl namelijk Unia stinsen en states in Beers, Hallum, Oenkerk, Stiens, Wirdum en Leeuwarden.

Hiervan is vooral de Unia State in Beers het bekendst, omdat hier het poortgebouw is van blijven staan en later er een stalen replica van de oude state is neergezet.
Een Keympe Unia was in 1443 eigenaar van deze state te Beers.

Unga State te Edens
Een oom van deze Keympe, Aede Unga (geboren 1401), was omstreeks diezelfde tijd eigenaar van Unga State te Edens.
We mogen zijn naam waarschijnlijk ook lezen als Aede Unia, dus kan zijn state dan ook Unia State worden genoemd.
Er kan dus vermoedelijk weer ééntje aan het lijstje van Unia States toegevoegd worden.

Waarschijnlijk kwam hierna Aede zijn zus op de state te wonen. Dit was Tieth Keympes Unia, die gehuwd was Rienck Pieters Camstra.
Uit dit huwelijk werd namelijk omstreeks 1440 te Edens Sytze Riencks Camstra geboren, die in 1465 trouwde met zijn volle nicht Ath Aedesdr. Unga/Unia. (1)
Hun dochter Syts van Camstra zal omstreeks 1470 geboren zijn, wellicht op Unga State te Edens.

Omstreeks 1500 huwde zij met Bocke Agges van Herema, waarvan we weten dat hij op 11 maart 1505 overleed te Hennaard en begraven werd in de kerk aldaar.
Omstreeks 1510 trouwde Syts voor de 2e maal met Bocke Riencks van Burmania, zoon van Rienck Upckes die op het Burmaniahuis te Leeuwarden woonde.
Syts overleed in 1517 en werd ook in de kerk van Hennaard begraven.
Haar man Bocke erfde Unga State te Edens.

Hierna kwam de zoon van Syts en Bocke, opnieuw een Bocke van Burmania, op Unga State te wonen.
Bocke jr. is in 1513 ook te Edens geboren en trouwde in 1533 met Frouck Poppesdr. van Heemstra.
Frouck haar moeder heette Teth Auckesdr. van Unia, wiens vader Aucke op Unia State te Wirdum woonde.
Beiden werden in de kerk te Eden begraven.

De volgende generatie op de state te Hennaard was Poppe Bockes van Burmania, die in Edens werd geboren in 1544.
Hij trouwde omstreeks 1570 Clara Georgdr. van Frauenhoven.
Hij was grietman van Hennaarderadeel en beiden werden begraven in de kerk van Edens.

Hierna komt hun zoon Bocke Poppes van Burmania op Unga State te Edens te wonen.
Bocke werd ook grietman van Hennaarderadeel en hij huwde omstreeks 1600 met Frau Upckesdr. van Burmania.
Frau was een achternicht van Bocke en beiden werden begraven in de kerk van Hennaard.

Hun zoon Poppe Bockes van Burmania zal weer de volgende eigenaar/bewoner zijn te Edens.
Hij was kapitein en later sergeant-majoor in het Staatse leger en huwde in 1634 de Groningse Oedt van Sickinghe.
Beiden werden weer begraven in de kerk te Edens.

Vervolgens werd hun zoon Bocke van Burmania, geboren in 1637 erfgenaam en verkreeg zo o.a. Unga State te Edens.
Hij huwde in 1661 Jets Lucia Houwerda van Meckema, maar zij overleed al op jonge leeftijd in 1669, waarna Bocke opnieuw huwde in 1671 met Luts van Aylva.
Luts was afkomstig van de State Brandstede te Holwerd.
Zij was een dochter van de kolonel Hessel Meckema van Aylva en gravin Elisabeth van Althann, wiens knielende beelden in 2019 weer in de kerk van Holwerd werden teruggeplaatst.
Bocke woonde tot 1681 op Snelgersma te Appingadam en daarna te Holwerd, op Tjessens state.
Dit klopt dan ook weer met het stemkohier uit 1640, welke aangeeft dat Sybren Rinkes de 'meyer' oftewel de huurder van de state was.
In de kerk van Edens hangt nog een restant van zijn rouwbord (2)

Restant wapenbord Bocke van Burmania (1637-1702) in de kerk te Edens.

Luts van Aylva was daarvoor nog gehuwd geweest met Wolf Sigismund baron von Schratenbach en hun zoon Wilhem Frederich von Schratenbach was generaal-majoor en huwde in 1693 Juliana Dorothea van Aylva. Wilhelm overleed reeds in 1705 en zo kan het dat wij 'mevrouw Schratenbagh', ofttewel Juliana van Aylva, in 1728 als eigenaar van Unga State te Edens tegenkomen.

Als Jacobus Stellingwerf in 1723 een tekening maakt van Unga State te Edens, woonde er al dus al bijna een eeuw geen adellijke familie meer op.
De boerderij werd immers toen ook verhuurd aan Foppe Tjallings, zo blijkt uit het stemcohier van 1728.
De mensen in de buurt die Stellingwerf zal hebben gevraagd, zullen amper geweten hebben wie toen de eigenaren nog waren. Wel wisten ze dat het eeuwenlang in handen van de familie Burmania was geweest. Dat zal de reden zijn geweest dat de tekenaar er nog wat twijfelachtig '...... van Burmania' invulde, achter de tekst: Unia State onder Oosterend, behoort den Edelen heere ....'

Het kleine dorpje Edens ligt vlakbij het veel grotere Oosterend, vandaar dat er staat 'onder Oosterend'.

Unga State te Edens
Schotanus atlas, Hennaarderadeel, 1718

Stemkohier van Edens.
Het werd hier dus 'Burmania Staaten' genoemd.

Bronnen:
https://collectie.friesmuseum.nl/
http://www.stinseninfriesland.nl/UngaStateEdens.htm
https://www.facebook.com/groups/280858859717473/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Snelgersma

Noten:
(1) De familierelaties tussen de Unga's en Unia's is echter nog niet genealogisch bewezen en berust nog op onzekerheden.
(2) In juni 2020 werd door Hessel de Walle de tekst van het helaas grotendeels verdwenen rouwbord van Bocco van Burmania (1637-1702) in de kerk te Hennaard gepubliceerd:

"De h: ed: welgebooren heer Bocco van Burmania in leeven old raad ter admiraliteit in 't Noorder Quatier en tegenwoordig geweesen gecommitteerde vomacht ten landsdage wegens de grietenije van Hennaarderadeel sonder mans oihr na t e laaten ende also de laatste van deeze tack. Aetatis [65] jaaren. Obiit 8 julius 1702"

States en kastelen in Friesland en daarbuiten

Blog van André

zondag 7 juni 2020

Friese States (14) : Unga State te Edens

Geen opmerkingen:

Een reactie posten