Blog van André: Friese States (13) : Hottinga State te Wommels

Hottinga State te Wommels

In Wommels waren voorheen nogal wat states.
De bekende site 'stinsen in Friesland' van Kees Braaksma, geeft de volgenden aan:
Hottinga State, Jongemastins, Sminia State en Stapert. (1) aan

In de felle strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers speelde Hottinga State een belangrijke rol:
Worp van Thabor schrijft hierover:

Doen togen Boelsverdera nae Wommels, ende branden dat munckehuys, by die kercke, dat Hottinga toe hoorde, ende beroofden Syaerdema ende Hottinga landssaeten ende andere huysluiden, ende naemen veel gueds uit die kercke, ende naemen veel beesten mede. De Hottinga’s hebben op hun beurt in 1491 de oude Agge Donia (Hidaard) vermoord. Later werd de Hottingastins aangevallen door Geldersen, dezen bezaten grote bussen, een soort kanon. De stins was niet te behouden en Jarich Hottinga moest vluchten. Toen Karel V in 1524 de macht over Friesland kreeg keerde de rust terug. In Wommels stond ook de stins van De Jongema’s, deze heeft geen grote rol gespeeld in het conflict tussen de Schieringers en de Vetkopers.

De Hottinga State was dus waarschijnlijk de bekendste in de 16e en 17e eeuw, omdat hier de machtige familie Hottinga woonde.
Eeuwenlang bleef deze state in handen van deze familie, echter door schulden moest de state verkocht worden in 1695.

Een tekening was tot op heden helaas nog niet bekend, waardoor we geen idee hadden hoe deze state eruit heeft gezien. Daar is nu verandering in gekomen, door de ontdekking van onderstaande tekening uit 1722.

'................. te Wommels in Hennaerderadeel,
behoort den Ontfanger Exenius 1722'

Hottinga State te Wommels, getekend in 1722 door Jacobus Stellingwerf.

Gerardus Hixenius
Eigenaar werd Gerardus Hixenius, oud-majoor te Witmarsum, die toen op Hottinga State kwam te wonen.
In 1722 woonde hij nog steeds op de sate blijkens de tekening die de bekende tekenaar Jacobus Stellingwerf van de state maakte.
Deze is nog steeds in het bezit van het Fries Museum, en is op de digitale beeldbank te bekijken.
Op deze tekening is zijn achternaam geschreven als Exenius, wat echter hetzelfde is als Hexenius of Hixenius.
Door deze 'verschrijving' en het feit dat Stellingwerf geen naam van de state invulde, bleef deze tekening tot op heden 'onontdekt'.
Ook op de beeldbank van het Fries Museum wordt het vermeld als 'Gezicht op een huis te Wommels'.
Het lijkt er overigens op dat de tekening niet in zijn geheel is ingescand, aangezien de linkerhelft wel erg abrupt stopt.
Tot slot is op de tekening Hexenius zijn beroep dan 'ontvanger' en dus niet meer 'oud-majoor' wat hij in 1695 was.

Gerardus Hixenius werd op 9 december 1676 kapitein in het Friese Regiment, toen hij Laulius van Lycklama opvolgde in die functie.
Op 4 augustus 1693 werd hij opgevolgd door kapitein J. Matthijs.
In 1708 komen we Hixenius inderdaad als ontvanger tegen, dus die functie heeft hij sindsdien vervuld.

Hixenius huwde in 1687 met Catarina van Rosema, vermoedelijk een dochter van ontvanger-generaal Jacob Jilderts Rosema en Trijntje Cleveringa, die op Rosema State te Kollum woonden. Catarina is voor 1692 overleden.

Op 28 augustus 1692 hertrouwde Gerardus met Uilckjen Stania, dochter van de dominee Augustinus Stania en Uilkje Algra.
Uit dit huwelijk zijn twaalf kinderen bekend, waarvan de zonen Balthasar, Augustinus en Nicolaas officier in het leger werden.
Zoon Jacobus werd secretaris.

Ergens na 1722 moet Gerardus zijn overleden, maar zijn overlijdensdatum en/of grafsteen zijn helaas niet bekend.
Na zijn dood werd zijn zoon Balthasar bewoner van Hottinga State.
Balthasar had net als zijn vader een militaire carriere, maar kwam nog een treedje hoger, want hij werd luitenant-kolonel.
Waarschijnlijk bleef Balthasar ongehuwd en hij overleed in 1763.

Na zijn overlijden werd de state in 1764 op afbraak verkocht.

Hieronder een verkort overzicht van bewoners/eigenaars van Hottinga State.

Jaartal	Naam eigenaar/bewoner	Overige
1447	Epa Kee
ong. 1450 - 1475	Jarich Epesz. Hottinga + Swob Douwesdr. Sjaerdema	Woonde te Nijland op Hottinga State. Eigenaar Hottinga State te Wommels.
1475-1537	Here Jarichsz. Hottinga + Tjets Harinxma thoe Heeg	Erfde Hottinga State te Wommels. Here overleed 1502 Tjets overleed >1537
1524 - 1528/1541	Jarich Heres van Hottinga + Eelck van Heslinga	Jarich overleed tussen 1528-1541 Eelck overleed 1545 Hij werd in 1524 grietman van Hennaarderadeel.
ong. 1550-1604	Douwe Jarichs van Hottinga + Luts van Herema	Douwe overleed <1609 Luts overleed 1604 Dochter Eelck 'kwam van Wommels' voor trouwen.
ong. 1600-1638?	Douwe Douwes van Hottinga + Habel Offenhusen	Douw overleed >1638? Habel overleed 1630 In 1611 laat hij de wapens van zijn ouders op kerkklok plaatsen
1638?-1654	Rieme Douwesdr. van Hottinga + Borchard van Assuede	Zijn broer Caspar van Assuede verkoopt Hottinga State in 1654 aan Oene van Grovestins.
1654-?	Idske van Hottinga + Oene Idzarts van Grovestins	Zij is een achterkleindochter van Douwe Jarichs van Hottinga! Oene overleed >1686 (Idtske van Hottinga is in tantesizzer fan Rieme?)
ong. 1685 -1695	Edzart Oenes Sirtema van Grovestins + Orsel van Burmania	Edzart overleed 1729 Orsel overleed 1683
1695->1722	Gerhardus Hixenius + Uilckjen Stania	Hij koopt de state in 1695
1729?-1763	Balthasar Hixenius	Ongehuwd? zoon van Gerhardus Hixenis
1764	Op afbraak verkocht

Noten:
(1) - Ook Geyns State en Kettinghuis worden hier vermeld.
Geyns is echter dezelfde als Jongema State en van Kettinghuis lijkt het bestaan nogal onzeker.

Bronnen:
http://www.stinseninfriesland.nl/HottingaStateWommels.htm
http://www.simonwierstra.nl/HOTTINGA.htm
https://collectie.friesmuseum.nl/?diw-id=tresoar_friesmuseum_PTA381-010

Oer de ûntjouwing fan de eastkant fan terp Wommels yn’e 17e ieu.
Uit: Klaaikluten, 2005 nr. 3. Artikel door Jelle Miedema geschreven.
https://static.wpklik.nl/wp-content/uploads/sites/171/2021/03/20053.pdf

Fiskrjochten yn Hinnaarderadiel (ca. 1550-1850)
Uit: Klaaikluten 2006, nr. 2. Artikel door Jelle Miedema geschreven.
https://static.wpklik.nl/wp-content/uploads/sites/171/2021/03/20062.pdf

States en kastelen in Friesland en daarbuiten

Blog van André

donderdag 28 mei 2020

Friese States (13) : Hottinga State te Wommels

Geen opmerkingen:

Een reactie posten