zondag 19 mei 2019

Friese kapiteins (15) - Wopcke van Herema


Friese kapiteins (14) : Wopcke van Herema
In deze nieuwe serie worden de Friese kapiteins behandeld, die in de 16e en 17e eeuw in het 'Friesche Nassause Regiment' dienden. Het is een lange rij van vooral adellijke officiers, van wie soms veel bekend is, maar soms ook praktisch niets. 

Achtergrond
Wopcke van Herema werd omstreeks 1555 geboren, wellicht in Deersum.
Zijn ouders waren Otto van Herema en Mary van Gratinga, waarvan bekend is dat zij woonden te Terzool (of: Deersum), op Haxta State.
Nog steeds is er een buurtschap bij dit dorp genaamd Harstaburen.
Vader Otto van Herema diende, waarschijnlijk vanaf de 80-jarige oorlog, als officier onder kapitein Johan van Bonga.
Vanaf 1578 werd Otto grietman van Rauwerderhem, een functie die hij tot zijn overlijden in 1583 vervulde.

Huwelijk
Op 16 juni 1599 trouwt onze Wopcke te Groningen met Gardina van Haersolte. Zij is een dochter van Johan van Haersolte, drost van Ulft en Gerarda van Holthe. De familie Haersolte is een oude adellijke familie uit Overijssel.

De tekst in het trouwboek van Groningen is als volgt:

Den edelen Erentphesten Wopke Herema Hopman et presendt Enden Edele erentphesten Juffrouw Gardina van Haystsolte absendt daer van Ablunth??? Gerdes cauerdt is die publicatien geaccorderth opden 16 juni - Restitutie
Is den 19 Augustij vanden vertonende attestatie de 2 publicatien gedaen
Trouwakte te Groningen van Wopcke van Herema met Gardina van Haersolte, 1599

Gardina, oftewel Gerardina, is waarschijnlijk opgegroeid op Huize Leemcuil (of: Leemkuil) in het Gelderse Bemmel.
Van dit 'kasteel' is nog een afbeelding bewaard gebleven uit 1731.
Uit hun kortstondig huwelijk, door het vroegtijdige overlijden van Wopcke, zijn geen kinderen bekend.
Huize Leemcuil te Bemmel
getekend door Abraham de Haen, 1731

Militaire carrière
Door zijn vroege overlijden komen we hem helaas niet zo vaak tegen in de archieven.
Alleen in 1601 staat Wopcke vermeld, als hij meedoet aan de veldtocht naar Brabant onder leiding van kapitein Quirijn de Blau, die een groep van zes vaandels leidde.
Op 24 augustus 1602 komt Wopcke reeds te overlijden. Hoe en waaraan is helaas niet bekend, maar de kans is uiteraard aanwezig dat dit door oorlogshandelingen is gebeurd.

Familiewapen
Zijn familiewapen is nog wat onzeker, aangezien er een paar verschillende versies van het Herema wapen bestaan. In het bekende 'Stamboek van den Frieschen Adel' staan twee losse stambomen van de familie Herema, waartussen (nog) geen familierelatie bekend is. Het gaat dan om de Herema's van Tzum en de Herema's van Deersum. Van laatstgenoemde stamt onze Wopcke af.

In het zonet genoemde Stamboek staan ook twee Herema wapens afgebeeld, waarvan ik wel twijfels heb of het Herema (oud) wapen, met de lelie, wel echt van de familie Herema is.
Het Herema 'van Tjum' wapen lijkt het meest oorspronkelijke familiewapen te zijn.
De Herema's komen dan ook van het Friese dorp Tzum vlakbij Franeker, waar het stamslot Herema State stond.

2x familiewapen Herema
(Stamboek van den Frieschen Adel)
alliantiewapen Walta-Herema op schilderij van Foockel van Walta.

In de beschrijving van het schilderij heet het hier 'Oud-Herema' en het gaat om de ouders van Foockel: Doecke van Walta en Jancke van Herema.
Rechts dus het Herema wapen, met hier twee eikels boven en onder de 'keper een eikenblad.
Opvallend dus dat één eikel is vervangen door een eikenblad, de leeuw is verdwenen, maar een (rode) keper is toegevoegd.
(http://collectie.friesmuseum.nl/?diw-id=tresoar_friesmuseum_S1994-001)

Hetzelfde alliantiewapen Walta-Herema
Aanwezig op een een kwartierwapen-schilderij in de collectie van het Fries Museum.

De naam Herema werd (later) ook wel als Heerma geschreven. Op dit wapen zijn de kleuren geel en blauw, wat doet vermoeden dat het identieke wapen hierboven de verkeerde kleuren heeft. Wellicht door een verkeerde restauratie?
(http://collectie.friesmuseum.nl/?diw-id=tresoar_friesmuseum_S00077A)

Afbeelding wapen Herema in wapenboek Hesman, begin 18e eeuw.

Dit is het wapen van Tjaartje Herema, die gehuwd was met Ido Gramaye uit Gelderland.
Hier is het wapen gevierendeeld, waarbij alleen linksonder nog de symbolen van Herema weergeeft.
Linksboven en rechtsonder zijn de drie zwarte schelpen van het oorspronkelijke Juwinga wapen.
Rechtsboven zijn de drie blauwe ruiten, oorspronkelijk van het Walta familiewapen.

Drager van dit wapen was Douwe van Herema (ong. 1570-1591), wiens moeder een Juwinga was.
Zijn grootvader van vaderskant was Tjerk Walta van Juwinga die gehuwd was met Tieth van Herema.

Het is dus onzeker welk familiewapen Wopcke van Herema heeft gevoerd. Alle bovengenoemde wapens zijn van leden uit de 'Tzummer' tak van de Herema's.

 Familieleden in het leger
  • zijn vader Otto was officier en diende onder kapitein Johan van Bonga, voordat hij grietman werd.
  • zijn broer Watze van Herema (ong. 1560-1602?) was kapitein
Vaandel
[under construction]
Compagnie nr. 10
* Wopcke van Herema (*ong. 1555-1602)
* Kapitein van ?-1602
* Voorganger: ?
* Opvolger: Rienck van Burmania
* Hoogste militaire functie: kapitein
* Woonplaats: Deersum
 

 

 Samen met Jeroen Punt (NMM) proberen we de lijsten van Friese compagnies zoveel mogelijk te reconstrueren.

op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten