Friezen bij de Synode van Dordrecht

De Synode van Dordrecht werd gehouden in de jaren 1618-1619 te Dordrecht. Bijna iedere dag werd er wel vergaderd over diverse geschillen die ontstaan waren in de 'Gereformeerde Kerk'. Ook werd er opdracht gegeven tot het maken van een bijbel in de Nederlandse taal, later de Statenbijbel genoemd.
Van deze Synode is een mooie tekening gemaakt, waarop alle deelnemers staan afgebeeld voorzien van een nummer. In de toelichting staan vervolgens de namen bij de nummers.

In 2018 werd herdacht dat het precies 400 jaar geleden was dat deze Synode begon.
(zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Synode_van_Dordrecht)

Links: twee Friese deelnemers met de nummers 14 en 15 zaten vooraan.

nr. 14 Ernestus van Aylva, gedeputeerde Staet van Vrieslant ende Grietman in Dongeradeel
Dit was Ernst Douwes van Aylva (1548-1627), grietman van (West en Oost) Dongeradeel. Hij was gehuwd met IJdt Bockes van Herema en woonde op Haniastate te Holwerd. Hij was aanwezig op de Synode als Gedeputeerde van de Staten van Friesland.

nr. 15 Ernest Harinxma, eerste raet in 't Hof van Vrieslant
Dit was Ernst van Harinxma (ong. 1560-1631), Raadsheer in het Hof van Friesland. Hij was gehuwd met Tietke van Botnia en woonde op Sjuxmastate te Waaxens (WD), waar hun naam nog aanwezig is in het poortgebouw aldaar.

---

Deze gehele bank zat vol Friese deelnemers, alleen nr. 81 (Bogerman) zit niet op zijn plaats omdat hij als voorzitter van de Synode is gekozen en daarom aan de grote tafel zit.

nr. 81 Ioannes Bogermannus, Predicant tot Leeuwarden
Dit was de bekende Johannes Bogerman (1576-1637), toen predikant te Leeuwarden.

In het midden met nr. A, predikant Johannes Bogerman en helemaal rechts met letter E secretaris Festus Hommius.

nr. 82 Florentius Ioannis, Predicant tot Sneeck
Dit was Florentius Johannes Culenburgh (ong. 1575-1637), die van 1603-1634 predikant te Sneek was. Hij kwam toen van Oenkerk-Giekerk en werd later predikant te Leeuwarden.

nr. 83 Philippus Danielis Einshemius, Predicant ot Harlinghen
Dit was Philippus Daniels Eijlshemius (1579-1631), predikant te Harlingen. De bekende domineefamilie Eijlshemius is afkomstig en uit het Oostfriese Eilsum, waar hun Latijnse achternaam dus naar vernoemd is. Van Philippus is een album amicorum bekend, met daarin 94 handtekeningen van medeleden der Synode en deze bevindt zich in 'Bibliotheque publique et universitaire' te Geneve. Zijn jongere broer Petrus was o.a. predikant te Schettens-Longerhouw en later te Leeuwarden. Een andere broer, Abraham, was ook predikant te Schettens-Longerhouw. Philippus zelf was gehuwd met Sibrich Aukes.

nr. 84 Tako ab Aysma, Raet in Vrieslant
Dit was Taco Hessels van Aysma (ong. 1575-1626), zoon van de bekende, laatste president van het Hof van Friesland, Hessel van Aysma. Hij woonde op Wibranda State te Hichtum en ligt begraven onder een grote zerk aldaar. Taco, of Teake op zijn Fries, bleef ongehuwd. In het dagelijks leven was hij Raad Ordinaris, dit was het rechterlijk college van Friesland en zij spraken de vonissen uit.
Tako was een volle neef van kolonel Schelte van Aysma uit Schettens.
(zie ook: http://www.andrebuwalda.nl/aysma_taco_grafzerk.htm)

nr. 85 Kempo ab Harinxma a Donia, Raedt inden Hove van Vrieslandt / ende ouderlingh van Leeuwaerden
Dit was Keimpe Franses van Harinxma van Donia (1554-1622). Hij woonde op Hinnemastate te Jelsum en was van 1594-1616 grietman van Leeuwarderadeel. Hierna was hij Raad Ordinaris van het Hof van Friesland. Keimpe was gehuwd met Frouck Ernstes van Goslinga uit Hallum. Van zijn zoon, kapitein Frans van Donia, hangt een schilderij in Munster omdat hij bij de Vrede van Munster aanwezig was.

nr. 86 Ioannes vander Sande, Raedt in 't Hof van Vrieslandt / ende ouderlinck tot Leeuwaerden
Dit was Johannes Reinders van der Sande (ong. 1560-1625), Raad Ordinaris van het Hof van Friesland. Hij was gehuwd met Ymck Baerthesdr. Idsaerda. Hij zal in Leeuwarden gewoond hebben.

letter E Festus Hommius, secretaris
Dit was Festus Hommius (1576-1642), geboren te Jelsum, vanaf 1599 predikant te Dokkum en vanaf 1602 te Leiden. Zijn broer Wijbrandus was predikant te Bolsward en andere broer Sixtus predikant te Wirdum.


(Afbeeldingen: met dank aan Hans Zijlstra)

---

Update 7-3-2021: 
In het Album Amicorum van Alewinus Petri, die ouderling van Dordrecht was, staan 94 bijdrages van o.a. alle Friese deelnemers, behalve Johannes van der Sande.
http://www.alvin-portal.org/alvin/view.jsf?pid=alvin-record%3A176601&dswid=-4296

Een helm in de kerk van Beers

Ook in de kerk van het Friese Beers heeft in vroegere tijden een helm gehangen.

Inleiding

Het kleine dorpje Schettens is in de afgelopen vier jaar veelvuldig in het nieuws geweest door de her-ontdekking van een vierhonderd jaar oude helm. Deze was eigendom geweest van kolonel Schelte van Aysma (1578-1637). Na grondig onderzoek bleek dat deze helm oorspronkelijk op een rouwbord heeft gehangen in de kerk. Hierop zat dan ook het rapier bevestigd, welke anno 2016 nog onder de helm in de toren hing.

Het was traditie dat de uitrusting van een officier, na zijn dood op het rouwbord werd gemonteerd. Het gaat hierbij om de helm, rapier, sporen en handschoenen.

Helaas zijn bijna alle originele rouwborden tijdens de Franse periode verdwenen, omdat in 1795 alle (adellijke) wapens in kerken werden verboden.

Omdat het alweer meer dan 200 jaar geleden is dat deze prachtige borden werden verwijderd is er meestal weinig tot niets over bekend of geschreven.
Het is dan ook uitzonderlijk als er zulke informatie weer boven water komt.

De Vrije Fries / Beers

In de Vrije Fries van 1883 staat echter een beschrijving van de kerk te Beers. Dit dorpje is bekend van de replica van Unia State en het nog originele poortgebouw bij het stateterrein.
Deze beschrijving is echter al van 1786 en destijds opgesteld door ds. E. Viglius uit Beers.

Hierin worden twee rouwborden genoemd, die helaas in 1759 van hun plaats zijn gehaald, toen er een nieuwe preekstoel in de kerk kwam.

9. Sijn er twee houte ruiten met de wapens van Gerritsma, deese pleegen beijde in een gemeene houten kast te zijn , versien met 10 quartieren , dog sonder naamen , maar welke verlooren sijn , wanneer het wapen is verplaatst geworden door het oprigten van de nieuwe Predikstoel; verder sijn hier bij een ijsere helm, twee swaarden en twee spooren, en onder de ruiten een epitaphium, welke ornamenten thans alle geplaatst sijn aan de suider muur boven de vrouwen banken, daar de oude Predikstoel eertijds gestaan heeft.

Naast de genoemde rouwborden hingen dus ook een helm, twee zwaarden en twee sporen.

Deese wapens en ornamenten sijn van de twee gebroeders Philippus Pipinus van Gerritsma en Hessel van Gerritsma, welke laatste overleed na aanwijzinge van 't wapen den 9 September 1639. De wapens sijn een goude kruis op een blaauw vel, met sinspeelinge op deselve leest men om de lijst van de eene ruit: Amor meus crucifixus est (1). En om de andere , to westen van 'Hessel van Grerritsma: Lux mea crux Christi (2). 

Het ging hier dus om twee broers: Philippus Pipinus en Hessel van Gerritsma, welke laatste dus op 9 september 1639 is overleden.

Epitaaf

Onder de twee rouwborden in ruitvorm werd dus vroeger het epitaaf geplaatst.

Het epitaphium beneedenswaarts tusschen de beijde ruiten geplaatst is van de volgende inhoud:
Hæredes (1). Aeternitatr sacrum. Hospes. Si non musaram si Palladis non es Hostis, adsista et lege Yiri Nobilis Docti facundi, Hesseli Phocae a Gerritsma monumentum heio vide. Nee vide tantum , sed mirare et stupe. Sic sic quod periit Mei illud Charitum Deens Frisiadum Flos ingeniorum. Quid dicam ultra Naturæ stupendus labor. Atque tu Lector ! haere Fraternos cineres idem cippus togit, Nescis? Philippi Pipini a Gerritsma jam. annos XYT. Septies strategus cæsaris , Philippi Miles Adjutor Gallus (1)

De vertaling van deze latijnse tekst:

De erven hebben dit aan de eeuwigheid gewijd. Vreemdeling ! Als Gij geen vijand zijt der Musen of' van Pallas treed toe en lees ! Zie hier het monument van den edelen, geleerden, weisprekenden Hessel Fokke van Gerritzma! Zie het niet slechts , maar verwonder u en zijt verbaasd. Zoo zeer was die uiterst bevallige man , die te loor ging, een sie-raad van Friesland , een fijn genie , — wat zal ik meer zeggen ? . .. een bewonderendswaardig werk der natuur ! En Gij lezer! blijf! Weet Gij het niet? . . . hetzelfde lijkgesteente bedekt de aseh des broeders , . . . van Philippus Pipinus van Gerritzma, reeds zestien jaren , — zeven maal keizerlijk-veldheer, — van Philippus ... . als soldaat een helper voor de Franschen, — van den man, wat meer ? .. . die terwijl hij sterft den krijgs-arend schudt voor het vaderland.

Viri quid amplius ? dum moritur Mavortiam Patriae Quotiens Aquilam. P : B : A. A. D. T.

Op het epitaaf stond dus een lange Latijnse tekst, welke door de dominee werd vertaald.
Helaas is nu ook dit epitaaf niet meer aanwezig in de kerk.

De broers Gerritsma

Hessel en Piebe Fockes van Gerritsma waren zonen van Focke Piebes Gerritsma en Rints Hessels Epema, die ook in de kerk van Beers begraven liggen. Hun moeder is afkomstig van Nijland.

Hoewel ze 'edel' worden genoemd op het epitaaf, is het de vraag of ze nu echt van adel waren. De familienaam doet vermoeden van niet, hoewel de variant Gerroltsma ook wel genoemd wordt. Ze waren echter wel zeer bemiddeld en kunnen dus ook rijke eigenerfden zijn geweest.
In de lijst van kapiteins die in de rouwstoet meeliepen staat er dan ook niet de afkorting 'Jr' van jonkheer voor zijn naam, zoals dat bij vele anderen wel het geval is.

Hessel Gerritsma

Hessel Fockes Gerritsma zal omstreeks 1570 geboren zijn en overleed dus op 9 september 1639. Hij zal in de kerk van Beers zijn begraven, aangezien daar zijn rouwbord hing.
Hessel was kapitein in het Staatse leger en zal dan ook behoorlijk bemiddeld zijn geweest. Een kapitein moest namelijk de soldij van zijn compagnie meestal voorschieten en kreeg dat later weer terugbetaald van de (Friese) Staten.
Een huwelijk heb ik niet gevonden, vandaar dat ik vermoed dat hij ongehuwd is gebleven.

In 1627 maakt hij een gedicht voor een epitaaf voor zijn vriend Snelger van Meckema (ong. 1598-1625), welke nog in de kerk van Ee aanwezig is.

In januari 1633 volgde een hoogtepunt in het leven van Hessel. Hij mocht namelijk meelopen in de lijkstatie van de overleden Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau. Op de plaat staat hij misschien ook afgebeeld, maar onduidelijk is welke hij dan is.

d'Officieren die 't Lijck droeghen, waren 36, die malckander somtijts verpoosden, dragende onder de Bare 18 sterck t'effens, ende waren dese: Capiteyns onder de Friessche Repartitie
(.....) Hessel Gerritsma  (...)

Hij woonde te Leeuwarden, want daar werd twee dagen na zijn dood de inventaris opgemaakt van zijn boedel. Hij was toch nog kapitein en werd Hesselus Gerritsma genoemd.

Na zijn dood werd hij opgevolgd door Reynolt van Inthiema, die net als zijn broers Willem en Frederik in het Staatse leger diende als officier.

Piebe Fockes van Gerritsma

Piebe is omstreeks 1570 geboren en overleed in 1601. Ook hij was officier in het Staatse leger. Zijn latijnse naam is Philippus Pipinus van Gerritsma. Piebe was gehuwd met Berber Verrutius, die ook uit een bekende officiersfamilie stamde.

Tot slot
In de kerk van Beers is dus helaas niets meer aanwezig van deze twee broers. Zowel het epitaaf als de rouwborden zijn verdwenen. Ook de helm, zwaarden en sporen zijn helaas niet bewaard gebleven.
Het zou interessant zijn als hier nog nadere informatie over beschikbaar zou komen.

De namen op de Friese hensbeker uit 1599

In een uitzending van ‘Tussen Kunst en Kitsch’ van 26 september 2018 werd er een oude hensbeker getoond, maar daarop veel namen van Friese adel.  Een hensbeker werd tijdens speciale gelegenheden gebruikt door gezelschappen en moest daarbij in één keer worden leeggedronken. Wat deze beker, volgens expert Kitty Laméris gemaakt in Antwerpen, zo bijzonder maakt is dat er veel namen in zijn gegraveerd.  De waarde ervan werd door haar op 85.000 euro geschat!

Via de TV beelden zijn er 16 namen aangetroffen, maar het zouden er wellicht nog meer kunnen zijn.
Hiervan zijn er 8 vrouwen en dus ook 8 mannen.

Alle namen op de beker zijn oude Friese adellijke familienamen. Het betreft hier de volgende familienamen: Cammingha (2x), Grovestins (1x), Herema (2x), Walta (1x), Eminga (1x), Botnia (1x), Burmania (2x), Dekema (2x), Donia (1x), Douma (1x) , Ockinga (1x), Juckema (1x).

Er staat maar één jaartal op de beker: 1599. Het is waarschijnlijk niet toevallig dat dit jaartal tussen de personen Tjerck van Herema en Lucia van Walta in staat gegraveerd. Dit zou namelijk goed het jaartal van hun huwelijk kunnen zijn. Deze is helaas verder niet uit bronnen bekend, maar moet omstreeks 1600 zijn geweest. Ook het feit dat in dit geval beide echtgenoten op de beker staan vermeld, lijkt dit vermoeden te bevestigen.

Verder blijkt na onderzoek dat alle namen aan elkaar te verbinden zijn. Soms een hele korte en duidelijke link, zoals bij kind/ouder en broers/zussen. Bij een ander zit er soms een aantal generaties tussen. Hieronder een aantal familierelaties van namen op de bekers:

·         Tjerck van Herema en Lucia van Walta zijn gehuwd

·         George van Burmania huwde later met Luts van Dekema

·         Haring en George Upckes van Burmania zijn broers.

·         Katrijn van Donia is de moeder van Fedt en Frans van Cammingha

·         Sixtus en Luts van Dekema zijn broer en zus.

·         Johan en Tjerck van Herema zijn broers.

·         Fedt en Frans van Cammingha zijn broer en zus.

De adellijke familie Van Cammingha lijkt een rode draad te zijn tussen veel van deze personen. Vele relaties lopen namelijk via één of meer, soms ingewikkelde, familiepatronen van deze familie.

Hieronder heb ik per gevonden naam getracht de onderlinge relaties m.b.t. andere personen aan te geven. Soms zijn er zelfs meerdere relaties onderling, aangezien de adel destijds vaak op meerdere manieren aan elkaar verwant was. Er zullen dus ook nog meerdere, nog niet vermelde, relaties zijn.

Tot slot zijn bijna alle personen geboren tussen ong. 1570 en 1580. Dat betekent dat ze in 1599 tussen de 20 en 30 jaar oud waren. 

Namen op de hensbeker:

1. Fedt Sybrantsdr. van Cammingha (ong. 1580-1604),
   zus van Frans Sybrants van Cammingha [11], ongehuwd
2. Idzard (Sirtema) van Grovestins (ong. 1577-1616)
   hij huwde Franske Laesdr. van Jongema (ong. 1580-1616)
   * Idzard zijn ouders zijn Foppe Idzerts van Grovestins en Jouck Fransdr. van Cammingha. Jouck is weer een dochter van Frans Wijtses van Cammingha. Idzard is daarmee een volle neef van Frans S. van Camminga [11]
   * Franske  is een zus van Frans Laeses van Jongema die met Catharina Joostdr. van Ockinga huwde. Deze laatste is weer een zus van Fedt van Ockinga [13]
3. Tjerck Goslicks van Heerma/Herema (1575-1655)
   huwde in 1599? met Luts/Lucia Douwesdr. van Walta [4]. * Tjerck zijn vader Goslick, is driemaal gehuwd geweest; de 2^e maal met Sijts Watzes van Cammingha. Sijts is een volle nicht van Sybrant Franses van Cammingha; de vader van Fedt Sybrants van Cammingha [1] en Frans [11]
   * Luts/Lucia Douwesdr. van Walta was een dochter van Luts Jarichs van Botnia. Een zus van deze Luts heette Margriet Jarichs van Botnia, die huwde met Rienck Franses van Cammingha, zie hem ook bij [10]
4. Luts/Lucia Douwesdr. van Walta (1581-1619)
   man van Tjerck Goslicks van Heerma [3]
   * Lucia is (3x achternicht) van Douwe Juliuszn. van Botnia [6]
5.  Dorothea Minnesdr. van Eminga (1572-1616)
   huwde 1592 Galo Hanses van Galama.
   * Dorothea  haar zus, Bauck Minnesdr. van Eminga (ong. 1577-1658) huwde ong. 1600 Frans
   Hessels van Eminga (ong. 1574-1653). Frans is weer een broer van Agatha Hesselsdr. Van Eminga, vrouw van nr. [15]
6. Douwe Juliuszn. van Botnia (ong. 1565-1617)
   huwde Oede Hayesdr. van Manninga.
   Douwe is [3x achternicht] van Margriet Jarichs van Botnia, zie bij [3]
7. George Upckes van Burmania  (1570-1634)
   huwde 1) 1602 met Luts Juliusdr. van Dekema [9] en huwde 2) 1625 met Fedt Wytzes van Cammingha. 
   * Fedt  is een achternicht van Fedt Sybrantsdr. van Cammingha [1]
8. Harinck/Haring Upckes van Burmania (ong. 1570 -1646)
   zus van George Upckes van Burmania [7]. Zij huwde ong. 1590 met Bocke Jelgers van Feytsma (ong. 1570-1626). 
   * Een broer van deze Bocke, Hessel Jelgers van Feytsma, huwde met Frau Erasmusdr. Van Douma [12]
9.  Luts/Lucia Juliusdr. van Dekema (ong. 1580-1625)
   zus van Sixtus Juliuszn. van Dekema [15], huwde 1602 George Upckes van Burmania [7]
10. Catharina/Katrijn Fransdr. van Donia (ong. 1560-1604)
    gehuwd met Sybrant Franses van Cammingha (ong. 1550-1593), de vader van Fedt van Cammingha [1] en Frans van Cammingha [11]
11.  Frans(iscus) Sybrants van Cammingha (ong. 1580-1610)
    broer van Fedt Sybrantsdr. van Cammingha [1]), huwde 1604 Rixt van Heringa (ong. 1580-1654)
12. Frau (Erasmusdr.) van Douma (ong. 1575-1605)
    huwde ong. 1600 Hessel Jelgers van Feytsma.
    * Frau is een nicht van Haring [8] en Georg Upckes van Burmania [7]
    * Een broer van deze Hessel, Bocke Jelgers van Feytsma (ong. 1570-1626) huwde ong. 1590 met Haring Upckes van Burmania (ong. 1570-1646] [8]
13.  Fedt Joostdr. van Ockinga (1581-1606)
    huwde 1604 Sicke Taeckes van Cammingha.
    * Ouders van Fedt zijn Joost Heres van Ockinga en Saepck Fransd. Van Cammingha. Deze laatste is weer een zus van Sybrant Franses van Cammingha, de man van Catharina Fransdr. van Donia [10]. Fedt Joostdr. van Ockinga is dus een volle nicht van Fedt van Cammingha [1] en Frans van Cammingha [11]
14. Ruerd Werps van Juckema (ong. 1580-1639)
    huwde in 1603 Edwer Gerrroltsdr. Van Cammingha (ong. 1580-1606). 
    * Edwer is weer een achternicht van Fedt Sybrants van Cammingha [1]
15. Sytze/Sixtus Juliuszn. van Dekema (ong. 1580-1626)
    broer van Luts Juliusdr. van Dekema [9]. Hij huwde ong. 1600 Agatha Hesselsdr. van Eminga (ong. 1580-1626). 
    * Een broer van deze Agatha, Frans, huwde zus van Dorothea Minnesdr. van Eminga [5], Bauck Minnesdr. van Eminga.
16. Johan Goslicks van Herema (ong. 1570-1628)
    huwde ong. 1596 met Wijts Pietersdr. Van Cammingha (ong. 1570-1613).
    * Johan is een broer van Tjerck Goslicks van Herema [3]
    * Wijts is een achter-achternicht van o.a. Frans van Cammingha [11]
    
    ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
    
    UPDATE 23-4-2019: DE EXTRA 6 NAMEN
    (Met dank aan conservator mevr. Holsappel van het Fries Museum)
    
    Alle namen op de beker zijn oude Friese adellijke familienamen. Het betreft hier de volgende familienamen: Cammingha (4x), Grovestins (1x), Herema (2x), Walta (1x), Eminga (2x), Botnia (1x), Burmania (2x), Dekema (2x), Donia (1x), Douma (2x) , Ockinga (3x), Juckema (1x).
    
    Het zijn 11 vrouwen en dus ook 11 mannen.
17. Hijlck Joostdr. van Ockinga (ong. 1580->1626), trouwt ong. 1600 met Jarich Lolles van Ockinga (ong. 1575-1620) [18]
    * Hijlck is een volle nicht van Fedt Riencksdr. van Cammingha [22]
18. Jarich Lolle van Ockinga (ong. 1575-1620), trouwt ong. 1600 met Hijlck Joostdr. van Ockinga (ong. 1580->1626) [17]
19. Luts Minnesdr. van Cammingha (ong. 1550-1605), trouwt ong. 1575 met Carel van Sternsee (1551-1615)
    Luts is een volle nicht van Sybrant Franses van Cammingha, man van Catharina van Donia [10]
    Zij is zus van Gerrolt Minnesz. van Cammingha, die de schoonvader is van Ruurd van Juckema [14]
20. Frans Hessels van Eminga (ong. 1574-1653) trouwt ong. 1600 met Bauck Minnesdr. van Eminga
    Hij is een broer van Agatha Hesselsdr. van Eminga, die gehuwd was met Sytze Julius van Dekema [15]
21. Jancke Laesesdr. van Douma (ong. 1567-1631), ongehuwd.
    Jancke is een volle neef van Frau van Douma [12]
22. Fedt Riencksdr. van Cammingha (ong. 1580-1650) huwde omstreeks 1600 met Taecke van Burmania (ong. 1555-1619).
    Fedt is een volle nicht van Fedt van Ockinga [13]Fedt is een volle nicht van Fedt Fr. van Cammingha [1]Fedt is een volle nicht van Frans van Cammingha [11]
    Fedt is een volle nicht van Hylck van Ockinga [17]Fedt is een achternicht van Edwer Gerroltsdr. van Cammingha, vrouw van Ruurd van Juckema [14]

     Extra uitzending Tussen Kunst en Kitch 21-10-2020

      https://www.youtube.com/watch?v=9B8xYvwUrdI&fbclid=IwAR0--zKKQm5XDSO79YB5q4Q1_emZ0iDIH4no9BpIrIDCW_gVr1EzbjEZeSg

nr.	Naam	Woonplaats	Functie
1	Fedt Sybrantsdr. van Cammingha	Leeuwarden?	-
2	Idzart (Sirtema) van Grovestins	Engelum, Grovestins?	kapitein
3	Tjerck Goslicks van Herema	Berlikum (Herema State?)	grietman
4	Luts Douwesdr. van Walta	Berlikum (Herema State?)	-
5	Dorothea Minnesdr. van Eminga	Goutum, Wiarda State ?	-
6	Douwe Juliuszn. van Botnia	Franeker, Botniahuis ?	ontvanger
7	George Upckes van Burmania	Stiens, Burmania State	?
8	Haring Upckes van Burmania	Deinum, Sierxma State	-
9	Luts Juliusdr. van Dekema	Stiens, Burmania State	-
10	Catharina Fransdr. van Donia	Leeuwarden, Camminghahuis	-
11	Frans Sybrants van Cammingha	Leeuwarden, Camminghahuis	kapitein
12	Frau Erasmusdr. van Douma	Hallum, Feytsmastate ?	-
13	Fedt Joostdr. van Ockinga	Arum, Camminghastate ?	-
14	Ruerd Werps van Juckema	Menaldum, Orxmastate	?
15	Sytze Juliuszn. van Dekema	Weidum, Dekema State?	?
16	Johan Goslicks van Herema	Bolsward, Heremahuis ?	?
17	Hijlck Joostesdr. van Ockinga	Burgwerd, Ockingahuis	-
18	Jarich Lolles van Ockinga	Burgwerd, Ockingahuis	?
19	Luts Minnesdr. van Cammingha (?)	Franeker, Sjaerdemaslot/Sternseslot	-
20	Frans Hessels van Eminga	Goutum, Emingastate?	?
21	Jancke Laeses van Douma	Cornjum?	?
22	Fed Riencksdr. van Cammingha	Ferwerd, Herjuwsma State	-

Index op namen, zoals hierboven vermeld.

Botnia, Douwe Juliuszn. van.......................... 1

Botnia, Luts Jarichs van................................. 1

Botnia, Margriet Jarichs van.......................... 1

Burmania, George Upckes van..................... 1

Burmania, Haring Upckes van................... 1, 2

Cammingha, Edwer Gerrroltsdr. van.............. 2

Cammingha, Fedt Sybrants van..................... 2

Cammingha, Fedt Sybrantsdr. van................ 1

Cammingha, Fedt Wytzes van....................... 1

Cammingha, Frans Sybrants van.................... 1

Cammingha, Frans(iscus) Sybrants van.......... 1

Cammingha, Rienck Franses van................... 1

Cammingha, Saepck Fransd. van................... 2

Cammingha, Sicke Taeckes van..................... 2

Cammingha, Sybrant Franses van.............. 1, 2

Cammingha, Wijts Pietersdr. van.................. 2

Dekema, Luts Juliusdr. van........................ 1, 2

Dekema, Sixtus Juliuszn. van..................... 1, 2

Donia, Catharina Fransdr. van.................. 1, 2

Douma, Frau (Erasmusdr.) van..................... 1

Douma, Frau Erasmusdr. Van........................ 1

Eminga, Agatha Hesselsdr. Van.................. 1, 2

Eminga, Bauck Minnesdr. van.................... 1, 2

Eminga, Dorothea Minnesdr. van............. 1, 2

Eminga, Frans Hessels van............................ 1

Feytsma, Bocke Jelgers van....................... 1, 2

Feytsma, Hessel Jelgers van.......................... 1

Galama, Galo Hanses van.............................. 1

Grovestins, Idzard (Sirtema) van.................. 1

Heerma, Goslick Tjercks van......................... 1

Heerma, Tjerck Goslicks van......................... 1

Herema, Johan Goslicks van......................... 2

Heringa, Rixt van.......................................... 1

Jongema, Frans Laeses van........................... 1

Jongema, Franske Laesdr. van....................... 1

Juckema, Ruerd Werps van.......................... 2

Manninga, Oede Hayesdr. van...................... 1

Ockinga, Catharina Joostdr. van.................... 1

Ockinga, Fedt Joostdr. van........................... 2

Ockinga, Joost Heres van.............................. 2

Walta, Luts Douwesdr. van........................... 1

Hieronder kleine afbeeldingen van de namen op de hensbeker.

1 – Fedt van Cammingha:

2 – Idzard van Grovestins:

3 – Tjerck van Herema:

4 – Lucia van Walta:

5 – Dorothea van Eminga:

6 – Douwe van Botnia:

7 – George van Burmania:

8 – Hauck van Burmania:

9 – Lucia van Dekema:

10 – Katrijn van Donia:

11 – Fransiscus a Cammingha:

12 – Frau van Douma:

13 – Fedt van Ockinga:

14 – Ruerd van Juckema:

15 – Sixtus a Dekama:

16 – Johan van Heerma:

Met dank aan Jeroen Punt, die een aantal namen ontcijferde.

Gerben Jelles Nauta, maker panelen preekstoel te Longerhouw

Wat is er veel over gezegd en gesproken: de preekstoel van Longerhouw. Het is één van de mooiste preekstoelen van Friesland, vooral door het sublieme houtsnijwerk.
Op de vijf panelen staan immers taferelen uit het nieuwe testament, gemaakt met een uiterste precisie.

Eén ding bleef echter al die tijd onbekend: wie maakte deze kunstwerken?

In 1877 schreef de Bolswarder predikant Marinus Ernestus van der Meulen in zijn 'Gids voor reizenden' over dit kunstwerk:

'De overlevering zegt, dat een eenvoudige arbeider de vijf panelen heeft gesneden, welke deze stoel waarlijk tot een sieraad strekken, maar in elk geval is de naam des kunstenaars onbekend'.

Een jaar voor het overlijden in 2016 van de grote kerkenkenner Sytse ten Hoeve uit Nijland, schreef hij een artikel over deze door hem bewonderde kansel. Doordat wij regelmatig contact hadden stuurde hij mij het artikel met de vraag om wat foto's van de preekstoel te maken. Zelf was hij door zijn verslechterde gezondheid, toen al niet meer in staat dit te doen. Helaas ging het later bergafwaarts met Sytse en bleef het artikel dus vergeten en ongepubliceerd. Gelukkig bleek het de Stichting Alde  Fryske Tsjerken onlangs bereid het artikel in het juni nummer te plaatsen in hun gelijknamig blad.

In dit artikel beschrijft Ten Hoeve de decoraties op andere werken van Gerben Jelles Nauta, op de preekstoelen van Lemmer en Oudega (SWF).
Vooral die van Lemmer is door zijn uitbundigheid het best te vergelijken met die van Longerhouw. Omdat de kansel van Lemmer gesigneerd is door Gerben, weten we dus de maker ervan. Door de stijlvergelijking met Longerhouw heeft Sytse de preekstoel ook dezelfde houtsnijwerker toegeschreven. Hierdoor is nu eindelijk bekend geworden, dat Gerben Jelles Nauta de panelen van de preekstoel van Longerhouw heeft gemaakt!

Gerben Jelles Nauta (1694-1757) werd geboren in Woudsend. Hij huwde in Sneek in 1743 met Trijntje Clases Oldendorp en kort daarna levert hij het bordes van het stadhuis aldaar.  In 1749 staat hij in het quotisatiekohier van Sneek vermeld als steenhouwer.
In 1752 leverde hij het wapenstuk op het paneel aan de voorkant van de preekstoel, voor de Hervormde kerk van Oudega (SWF).

Detail preekstoel Longerhouw

Detail preekstoel Lemmer

zie ook: http://www.andrebuwalda.nl/herv_kerk_longerhouw_preekstoel.htm 

Sedlnitzky uit Tsjechië

Op 11 december 1653 trouwden in de Hervormde kerk van Schettens Lolck Scheltes van Aysma en Georg Sigismund de Zedlitz.
Uiteraard is Lolck een dochter van onze 'held' Schelte van Aysma. Zij trouwde rijkelijk op late leeftijd, want ze was toen al 36 jaar oud.
Van George wisten we dat hij kapitein was, maar verder feitelijk niets. Tijdens de zoektocht naar zijn achtergrond, is er inmiddels toch al wat meer naar boven gekomen over zijn achtergrond.

Allereerst komt de familie De Zedlitz uit Tsjechië, waar in de regio Moravië het dorp Sedlnice ligt. Daar ligt dus de oorsprong, waarna deze familie zich letterlijk genoemd heeft. Omdat ze in Tsjechië een Slavische taal gebruiken, konden de Nederlanders deze naam niet goed lezen en spreken. Vandaar dat er heel veel varianten in omloop kwamen, zoals De Zedliz, Seyditz, Sidnisky, Sednisck, Sidlenisky, etc.

Het betreft hier een oude adellijke familie met veel bezittingen en kastelen in Tsjechië.

Op internet trof ik onlangs een genealogie aan van deze familie, echter met voor ons onbekende voornamen in deze familie. Het blijken echter de oorspronkelijke Slavische varianten te zijn. Zo wordt met George eigenlijk Jirik bedoeld. En met zijn tweede naam zal de patroniem van zijn vader bedoeld zijn: Zikmund.

Deze combinatie komt slechts één keer voor in deze genealogie.
Zikmund Sedlnitzky zu Choltitz huwde Sara Rubigalova zu Karlsdorfu in 1588. Zikmund wordt ook wel 'mladsi' genoemd, dit betekent de jongere. Er was dus nog een lid van deze familie met dezelfde naam, die dan 'starsi' genoemd werd, de oudere. Zij kregen vier kinderen, waaronder dus een Jirik Albrecht. Deze tweede naam Albrecht laten we gemakshalve eerst maar buiten beschouwing.

In het trouwboek van Schettens, waarvan via internet een slecht leesbare kopie aanwezig is, staat volgens de vertaling van Tresoar bovenaan onderstreept: Jan Jarich Sigmont Zedliz. Nu is Jarich weer de Friese variant van George, maar Jan is dan weer lastiger te plaatsen. Hierdoor is er dus nog geen 100% zekerheid omtrent deze voorgestelde afkomst van onze Tsjechische  officier.
Jarich is overigens kapitein over een compagnie Hoogduitse soldaten, die ook in het Friese Nassausche leger vochten, evenals Schelte van Aysma.

boven: gedeelte van de vermelding in het trouwboek van Schettens uit 1653.

Opvallend is verder dat zij tegelijk trouwden met haar broer Hotze van Aysma en Anna van Broersma, die meteen na hun in dit trouwboek vermeld staan!

Tenslotte was er nog iemand van dit geslacht actief in het Staatse leger. Peter (of: Pieter) van Sedlnitzky was al in 1577 luitenant-kolonel onder de Graaf van Rennenberg. In 1600 was hij sergeant-majoor-generaal van het veldleger bij de beroemde Slag bij Nieuwpoort. In deze jaren zal hij ongetwijfeld Schelte van Aysma hebben gekend, die waarschijnlijk ook aan de beroemde veldtochten heeft deelgenomen, begin 17e eeuw.
Deze Peter, of Petr op zijn Tsjechisch, was baron van Choltitz en Füllstein.
Het dorp Choltice ligt oostelijk in de Tsjechische regio Bohemen en dit kasteel is nog steeds te bezichtigen.

Van Füllstein, oftwel Fulstejn, resteert nog slechts een ruïne, in de oostelijke regio van Tsjechië, Moravie genaamd.

Vermoedelijke familierelatie tussen Peter en Georg Sedlnitzky