Mogelijke herkomst van Aysma schilderijen te Zwolle

Zoals in de vorige twee blogs al aangegeven, hangen er twee 'Aysma' schilderijen in het Stedelijk Museum te Zwolle. Grote vraag daarbij is hoe die hier terecht zijn gekomen.

Uiteraard begon deze zoektocht met de vraag aan conservator Linda Barendse. Deze gaf aan dat deze herkomst niet meer te achterhalen is.  De schilderijen zijn een bruikleen van VORG; de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis.

Deze stichting hield in 1882-1883 een grote tentoonstelling, waarbij ze van alle kanten kunst geschonken kregen. De twee Aysma schilderijen zullen dus door de toenmalige eigenaar(s) aan de VORG zijn gegeven. Een jaar later werd er een museum in het Drostenhuis geopend, waar de schilderijen kwamen te hangen en nog steeds hangen.

Toch valt er wel aan een bepaalde richting te denken. De opvolgende generaties waren telkens zeer klein en meestal was er maar één erfopvolger.

Ik kom tot de volgende opstelling:

1. Schelte Hotzes van Aysma (1655-<1708), huwde Anna Ida Spruyt.
   Van hem is het schilderij 'Jongen met de hoed'
   Zij kregen 5 kinderen, waarvan alleen Hotze huwde.
2. Hotze Aysma van Lauta (1681-1747), huwde Anna Geertruid Swaen
   Zij kregen 7 kinderen, waarvan alleen jongste dochter Scheltina huwde.
3. Scheltina Anna Ida Aysma van Lauta (1741-1763), huwde Wilt Hendrik van Broeckhuysen
   Haar schilderij hangt in het Museum te Zwolle
   Zij kregen slechts 1 kind, omdat Scheltina enkele weken na de geboorte van hun dochter kwam te overlijden. Waarschijnlijk t.g.v. de bevalling.
4. Anna Geertruida van Broeckhuysen (1763-1785), huwde Ludolph Evert Willem Sophonius Sloet tot Oldhuis. Ook zij kregen slechts één kind.
5. Jan Adriaan Joost Sloet tot Oldhuis(1783-1859), huwde Johanna Jacoba Sara Visscher
   Zij kregen twee zonen: Ludolf en Bartholomeus.
6. Bartholomeus Willem Anne Elisa Sloet tot Oldhuis (1807-1884), huwde (1) Wilhelmina Hendrika Arntzenius.  Uit dit huwelijk o.a. Adriaan en Ludolf
7. 1. Adriaan Gustaaf Mr. Baron Sloet tot Oldhuis (1834-1900), huwde Diederica Jacoba barones van Fridagh
   
   2 Ludolf Edzard Alfred Sloet tot Oldhuis (1840-1907).
   Hij was ongehuwd en woonde te Haarlem, waar hij vice-president van de arrondissementsrechtbank was.

Mijn vermoeden is dat de broers Adriaan en Ludolf in het bezit waren de schilderijen en dat zij ze geschonken hebben aan de VORG. Beide waren geboren in Overijssel en Adriaan is overleden in Zwolle. Hun vader Bartholomeus was president van het arrondissementsrechtbank te Zwolle en schreef in 1874 twee artikelen in het verslag van de VORG.

Dat de familie Sloet schilderijen had, blijkt uit de uitgave "Iconographia Batava; beredeneerde lijst van geschilderde en gebeeldhouwde portretten van Noord-Nederlanders in vorige eeuwen", geschreven door E.W. Moes en uitgegeven in 1897.
Hierin komen de volgende vermeldingen voor.

1. nr. 1139. Ludolf E.A. Sloet tot Oldhuis, had een schilderij in bezit van Anna Mellesdr. Broersema (ong. 1630-na. 1700) , echtgenoot van Hotze van Aysma (geb. 1628). Geschilderd door H. Monsma
2. nr. 1501. Bartholomeus W.A.E. Sloet tot Oldhuis had een schilderij van Wolter ten Cate (1701-1796), fabrikant te Hengelo
3. nr. 3285. Ludolf E.A. Sloet tot Oldhuis had een schilderij in bezit van Adolf Jacob Hendrik van Heeckeren, Heer van Nettelhorst. (1715-1765). Adolf was een broer van de overgrootmoeder van Ludolf (zie ook hieronder nr. 4).
4. nr. 3302. Ludolf E.A. Sloet tot Oldhuis had een schilderij in bezit van Wilhelmina Agnes Elisabeth Elbertina van Heeckeren van Nettelhorst (1717-1795). Geschilderd door G.J. Palthe in 1749. Wilhelmina was gehuwd met Johan Adriaan Joost Sloet en daarmee was zij de overgrootmoeder van Ludolf Sloet.

Hieruit kan wel geconcludeerd worden dat de kans zeer groot is dat de twee Aysma schilderijen afkomstig waren uit het bezit van deze familie Sloet.

Uiterst belangrijk is dat er dus nog een schilderij geweest is van schilder Harmen Monsma. Deze schilder kennen we van het schilderij 'jongen met de hoed', die van Schelte Hotzes van Aysma uit circa 1660.

Tenslotte kan nog gemeld worden dat er nog een pastelportet moet zijn van Anna Geertruid Swaen (1700-1782), ook van de schilder Pieter Frederik de la Croix. De verblijfplaats ervan is echter momenteel onbekend. Anna was de moeder van Scheltina van Aysma.

Overigens hangen in het museum te Zwolle ook nog twee kinder-schilderijtjes uit de familie Sloet. Een portret van Anna Judith en Coenraad Willem Sloet van Tweenijenhuizen uit 1772. Zij zijn echter van een andere tak van de familie Sloet en vermoedelijk zijn deze schilderijen op een andere manier in het museum terecht gekomen.