In de kerk van Hornhuizen in Groningen ligt een opvallende grafzerk, die deels onder een luik verscholen ligt.
De zerk is opvallend vanwege de Friese adellijke achternamen en familiewapens die vermeld staan op de zerk.
Tot op heden was niet nog niet duidelijk van wie al deze wapens waren.
In deze blog zal ik nader ingaan op de namen achter al deze familiewapens.
Grafschrift
De site van Groninger Kerken heeft keurig het grafschrift vermeld, alsmede de afgebeelde wapens.
Dit is als als volgt:
ANNO 1638, DEN 25 NOVEMBER, STERF DE HOOGEDELGEBOOREN HEER JULIUS VAN MECKAMA, JUNCKER EN HOOVELINCK TOT HORNHUYSEN EN KLOSTERBUYREN. ANNO 1652, DEN 26 OCTOBER, STERF DE HOOGEDELGEBOOREN VROU LUCIA VAN DEEKEMA, HUISVROU VAN DE E.H. JULIUS VAN MECKAMA, OUT 69 JAAR, EN BEIDE HIER BEGRAVEN
Iconografie:
Wapens en helmteken, vergezeld van twee tulpen: Rechts: MECKAMA. Links: DEEKEMA. Bovenzijde, zes wapens naast elkaar: EYSINGA, EYSINGA, AYLUA, MECKAMA, BOTNIA, MECKAMA. Onderzijde, zes wapens naast elkaar: BURMANIA, EYSINGA, BURMANIA, BOTNIA, AYLUA, AYLUA
Afmetingen zerk: 285x199.
 |
| Alliantiewapen Meckema-Dekema (foto: https://www.kerkhornhuizen.nl) |
 |
| detail van de grafzerk |
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
De wapens
Er staan dus maar liefst 14 wapens op de zerk afgebeeld, op een manier die we niet zo vaak zien.
Uiteraard het echtpaar Meckema-Dekema in het midden op de traditionele manier.
Echter de zerk is tevens voorzien van zes wapens bovenaan de zerk en evenzoveel onderaan de zerk.
De relaties tussen deze wapens was een puzzel, omdat het hier namelijk niet om de zogenaamde kwartierwapens gaat, dus de voorouders van de familie Meckema-Dekema.
 |
| Helmteken |
 | |
|
Nee, het gaat hier blijkbaar om een andere setting.
Uit de familiegenealogie zijn er echter welzeker verbanden te maken.
Want uit de twee huwelijken van Luts van Dekema zijn drie kinderen geboren, die alle drie ook weer zijn gehuwd. Hun zes familiewapens sieren dan ook het bovenste gedeelte van de zerk.
Als je deze lijn doortrekt, zou je dus in het onderste gedeelte ook weer familieleden verwachten.
En inderdaad blijkt er uit elk huwelijk weer één kind vermeld te zijn in de volgende generatie.
1683
Verder staat er Ao. 1683 in de bovenrand vermeld, waardoor de zerk blijkbaar pas in 1683 is gemaakt.
Qua stijl lijkt mij dit prima te passen en dit zou ook kunnen verklaren dat er zoveel wapens op de zerk zijn afgebeeld.
De drie kleinkinderen die op de onderste rij wapens staan afgebeeld, leefden ook als enige kleinkinderen nog in 1683.
Dan resteert nog de vraag waarom deze kleinkinderen hun wapens lieten afbeelden op de zerk van hun grootouders. Immers, in het randschrift zijn alleen de namen van hun grootouders vermeld en die liggen hier dan ook begraven. Van de kinderen en kleinkinderen is dit niet bekend, maar omdat hun namen niet op de zerk staan vermeld, is de kans groot dat zij elders zijn begraven. Van een aantal kleinkinderen is in ieder geval zeker dat zij elders zijn begraven.
Vermoedelijk is de Friese link met de Tammingaborg hier de oorzaak van.
 |
| Het jaartal 1683 op de grafzerk |
Tamminga borg
Omstreeks 1570 trouwde Sicke van Dekema (1548-1625) met Hil van Tamminga (1555-1620).
Zij was de erfdochter van de Tammingaborg te Hornhuizen.
Hierdoor werd Sicke van Dekema 'Heer van Tammingaborg', welke titel hij in 1608 ook daadwerkelijk gebruikte bij het tekenen van een verdrag met Engeland.
 |
| Tammingaborg te Hornhuizen (NB: er staat foutief Hankema te Zuidhorn vermeld!) |
In een boerderij te Niekerk zit nog een oude balk afkomstig uit de voormalige kerk of toren welke nog zijn naam, titel en het jaartal 1603 vermeld.
Kleinzoon Sippe Meckema van Aylva (ong. 1624-1669) was ook weer heer van de Tammingaborg en Hornhuizen.
Vervolgens erfde zijn zoon Douwe Ernst van Aylva (ong. 1656-1703) deze titel. Hij was gehuwd met Tjemck van Heemstra.
Hij liet vermoedelijk in 1679 het torenuurwerk maken voor de kerk van Hornhuizen.
In 1684 liet hij de avondmaalsbeker voor de kerk van Hornhuizen maken, met daarop o.a. zijn titel en naam.
In 1686 liet Douwe Ernst van Aylva een statenbijbel voorzien van de namen en familiewapens Aylva-Heemstra. Overigens werd Douwe Ernst in 1686 heer van de Tammingaborg.
Deze bijbel werd in 1776, na het overlijden van hun zoon Hans Willem van Aylva, geschonken aan de kerk van Hornhuizen.
 |
| Kerk van Hornhuizen (wikipedia.nl) |
Zijn oudste zoon Sippe van Aylva (1679-1732) was de volgende met de titel heer van de Tammingaborg.
Vermoedelijk erfde zijn jongere broer Hans Willem van Aylva (ong. 1695-1776) deze titel in 1732, na het overlijden van zijn oudere broer.
Laatstgenoemde was gehuwd met Barbara van Camstra.
Een herenbank met hun familiewapens Meckema van Aylva-Camstra zit nog in de herenbank in de kerk van Hornhuizen.
De Tammingaborg werd helaas in 1803 afgebroken.
 |
| Herenbank in de kerk te Hornhuizen, met het alliantiewapen Meckema van Aylva-Camstra (foto: wikipedia) |
Heer van Tammingaborg
| Naam | Jaartallen | overige |
| Juw van Meckema + Luts Sickesdr. van Dekema |
1605-1636 1583-1652 |
|
| Luts Juwsdr. van Meckema + Douwe Meckema van Aylva |
ong. 1610-1670 1610-1665 |
Luts is een dochter |
| Sippe Meckema van Aylva + Lisck van Eysinga |
1636?-1669 | Hij is een broer van Douwe. Zij is een kleindochter van Juw en Luts. |
| Douwe Ernst van Aylva + Tjemck van Heemstra |
1669-1703 | zoon van Sippe |
| Sippe Meckema van Aylva + (1) Anna W. van Inn- und Kniphausen (2) Anna B. Tjaerda van Starkenborgh |
1703-1732 | zoon van Douwe |
| Hans Willem van Aylva + Barbara van Camstra |
1732-1776 | broer van Sippe |
De familiewapens
Generatie 1: Julius van Meckema & Luts van Dekema
Het is meteen duidelijk dat het hier om het echtpaar Julius van Meckema en zijn vrouw Lucia van Dekema gaat. Deze Julius, oftewel Juw op zijn Fries, overleed op 25 november 1638 en zijn vrouw Lucia, of Luts, overleed op 26 oktober 1652.
Juw werd omstreeks 1570 geboren als zoon van Feye van Meckema en Ebel Juws van Unia.
Zijn vader Feye woonde vermoedelijk te Dokkum en is in 1577 begraven in de kerk van Groningen.
Mogelijk waren Juw zijn ouders nog katholiek.
Omstreeks 1595 zal Juw gehuwd zijn met zijn 1e vrouw, Auck Sickesdr. van Tjessens.
Zij overleed echter al in 1602 te Holwerd, mogelijk op de familiestate Tjessens aldaar.
Na een paar jaar rouw, hertrouwde Juw in april 1605 te Leeuwarden met Luts Sickesdr. van Dekema.
Luts was een dochter van de bekende 'jonker Sicke' van Dekema uit Jellum en diens vrouw Hil Onnosdr. Tamminga.
Luts was enig kind en erfgenaam van de Tammingaborg te Hornhuizen.
Zij was eerder al gehuwd geweest met Tjalling van Eysinga (1562-1603), die echter een jaar na zijn huwelijk al overleed.
Deze Tjalling van Eysinga woonde op Heringa State te Marssum en was grietman van Menaldumadeel.
 |
| wapen Meckema |
 |
| wapen Dekema |
Generatie 2: de drie kinderen
Uit het huwelijk van Luts van Dekema en Tjalling van Eysinga was in 1603 één kind geboren:
(1) Hylck van Eysinga.
Hylck trouwde in 1623 met Frans Aedes van Eysinga (1594-1661) en wat grietman van Tietjerksteradeel.
Hun beider wapens zijn al eersten in de bovenste rij opgenomen.
 |
| wapen Eysinga |
 |
| wapen Eysinga |
Uit het huwelijk van Luts van Dekema met Juw van Meckema werden twee kinderen geboren.
(2) Luts van Meckema werd omstreeks 1610 geboren. Zij trouwde in 1632 met Douwe Meckema van Aylva (1610-1665). Douwe was grietman van Leeuwarderadeel en woonde op Herwey State te Ternaard.
Hun wapens zijn in het midden van de bovenste rij openomen.
 |
| wapen Aylva |
 |
| wapen Meckema |
(3) Geertruida van Meckema werd omstreeks 1615 geboren. Zij trouwde circa 1640 met Dominicus Justus van Botnia (1617-1660). Hij was grietman van Baarderadeel en woonde op Mammema State te Jellum, die hij geërfd. Ook was Dominicus de laatste man van het geslacht Botnia.
Hun wapens zijn al laatsten in de bovenste rij opgenomen.
 |
| wapen Botnia |
 |
| wapen Meckema |
Generatie 3: de drie kleinkinderen
(4) Foeck van Eysinga (1630-1686) werd geboren in Oenkerk en trouwde in 1655 met houtvester en pluimgraaf Gemme Laes van Burmania (1626-1671).
Hun wapens zijn als eersten op de onderste rij opgenomen.
(5) Luts van Aylva werd in 1638 te Ternaard geboren als dochter van Douwe Meckema van Aylva en Luts van Meckema. In 1668 trouwde zij met Epe van Aylva (1650-1720), die grietman van Kollumerland was.
Hun wapens zijn in het midden van de onderste rij geplaatst.
(6) Helena van Botnia werd in 1647 geboren als dochter van Dominicus Justus van Botnia en Geertruida van Meckema. In 1671 trouwde ze met Watze van Burmania (1631-1691), luitenant-kolonel in het Friese Regiment.
Hun wapens zijn als laatste in de onderste rij opgenomen.
Van de onderste zes wapens heb ik helaas nog geen afbeelding kunnen bemachtigen.
Dank
Mijn grote dank aan Taeke Remco Boersma, die afbeeldingen voor mij maakte van de grafzerk.
Bronnen:
http://www.redmeralma.nl/hornhuizen.htm
https://www.kerkhornhuizen.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Tammingaborg_(Hornhuizen)