Wat is er veel over gezegd en gesproken: de preekstoel
van Longerhouw. Het is één van de mooiste preekstoelen van Friesland, vooral
door het sublieme houtsnijwerk.
Op de vijf panelen staan immers taferelen uit het nieuwe testament, gemaakt met een uiterste precisie.
Op de vijf panelen staan immers taferelen uit het nieuwe testament, gemaakt met een uiterste precisie.
Eén ding bleef echter al die tijd onbekend: wie maakte
deze kunstwerken?
In 1877 schreef de Bolswarder predikant Marinus
Ernestus van der Meulen in zijn 'Gids voor reizenden' over dit kunstwerk:
'De overlevering zegt, dat een eenvoudige arbeider de
vijf panelen heeft gesneden, welke deze stoel waarlijk tot een sieraad
strekken, maar in elk geval is de naam des kunstenaars onbekend'.
Een jaar voor het overlijden in 2016 van de grote
kerkenkenner Sytse ten Hoeve uit Nijland, schreef hij een artikel over deze
door hem bewonderde kansel. Doordat wij regelmatig contact hadden stuurde hij
mij het artikel met de vraag om wat foto's van de preekstoel te maken. Zelf was
hij door zijn verslechterde gezondheid, toen al niet meer in staat dit te doen.
Helaas ging het later bergafwaarts met Sytse en bleef het artikel dus vergeten
en ongepubliceerd. Gelukkig bleek het de Stichting Alde Fryske Tsjerken
onlangs bereid het artikel in het juni nummer te plaatsen in hun gelijknamig
blad.
In dit artikel beschrijft Ten Hoeve de decoraties op
andere werken van Gerben Jelles Nauta, op de preekstoelen van Lemmer en Oudega
(SWF).
Vooral die van Lemmer is door zijn uitbundigheid het best te vergelijken met die van Longerhouw. Omdat de kansel van Lemmer gesigneerd is door Gerben, weten we dus de maker ervan. Door de stijlvergelijking met Longerhouw heeft Sytse de preekstoel ook dezelfde houtsnijwerker toegeschreven. Hierdoor is nu eindelijk bekend geworden, dat Gerben Jelles Nauta de panelen van de preekstoel van Longerhouw heeft gemaakt!
Vooral die van Lemmer is door zijn uitbundigheid het best te vergelijken met die van Longerhouw. Omdat de kansel van Lemmer gesigneerd is door Gerben, weten we dus de maker ervan. Door de stijlvergelijking met Longerhouw heeft Sytse de preekstoel ook dezelfde houtsnijwerker toegeschreven. Hierdoor is nu eindelijk bekend geworden, dat Gerben Jelles Nauta de panelen van de preekstoel van Longerhouw heeft gemaakt!
Gerben Jelles Nauta (1694-1757) werd geboren in
Woudsend. Hij huwde in Sneek in 1743 met Trijntje Clases Oldendorp en kort
daarna levert hij het bordes van het stadhuis aldaar. In 1749 staat hij
in het quotisatiekohier van Sneek vermeld als steenhouwer.
In 1752 leverde hij het wapenstuk op het paneel aan de voorkant van de preekstoel, voor de Hervormde kerk van Oudega (SWF).
In 1752 leverde hij het wapenstuk op het paneel aan de voorkant van de preekstoel, voor de Hervormde kerk van Oudega (SWF).
 |
| Detail preekstoel Longerhouw |
 |
| Detail preekstoel Lemmer |